Pracownicze Plany Kapitałowe od 1 stycznia 2019 r. – część II

Wracamy do Państwa z analizą projektu ustawy o Pracowniczych Planach Kapitałowych (PPK). Dzisiaj przyjrzymy się bliżej zagadnieniom związanym ze składkami na PPK, wypłatą gromadzonych środków, a także mechanizmom kontroli i sankcjom jakie mogą spotkać podmiot zatrudniający w wyniku naruszenia przepisów o PPK. Ile tak naprawdę możemy zyskać w związku z wejściem w życie kolejnej reformy emerytalnej? Przekonajmy się o tym analizując kolejne zagadnienia.

Składki

Projekt ustawy zakłada, że składka na PPK będzie odprowadzana co miesiąc zarówno przez uczestników jak i podmiot zatrudniający. Osoba zatrudniona będzie opłacać co najmniej obowiązkową składkę podstawową w wysokości 2% otrzymywanego wynagrodzenia. Jeśli zależy jej na bardziej efektywnym oszczędzeniu – będzie mogła zadeklarować dodatkową składkę powiększoną o kolejne 2%. Składki uczestników będą opodatkowane.

Pracodawca będzie miał obowiązek opłacać składkę podstawową w wysokości 1,5% wynagrodzenia osoby zatrudnionej. Podmiot zatrudniający również będzie mógł zadeklarować składkę dodatkową z tym, że w wysokości do 2,5% wynagrodzenia. Składka dodatkowa będzie mogła zostać ustalona w różnej wysokości ze względu na staż zatrudnienia osoby w podmiocie zatrudniającym. Składka pracodawcy będzie zwolniona ze składek na ZUS oraz będzie mogła być wliczana do kosztów uzyskania przychodu.

Projekt zakłada aktywne wsparcie ze strony Państwa budowania oszczędności Polaków. Proponuje przy tym finansowaną ze środków publicznych składkę powitalną dla każdej osoby zatrudnionej w wysokości 250 zł, jeśli przystąpi do PPK do 1 lipca 2020 r. oraz dopłatę roczną w wysokości 240 zł.

Uwaga! Dopłata roczna będzie przyznawana uczestnikowi, który w danym roku kalendarzowym zgromadził na rachunku PPK składki w wysokości równej co najmniej kwocie składek podstawowych, należnych od kwoty stanowiącej min. 6-krotność minimalnego wynagrodzenia za pracę w danym roku.

W związku z powyższym, uczestnik, aby otrzymać dopłatę roczną na koniec 2018 r. (przy minimalnym wynagrodzeniu – 2 100 zł brutto) musiałby odprowadzić składki w kwocie min. 6 048 zł w skali roku. Paradoksalnie pracownik, który zarabia najniższą krajową, nawet jeśli zarówno on jak i podmiot zatrudniający zadeklarują odprowadzanie składek dodatkowych, nie mają szans na spełnienie wymogów i otrzymanie dopłaty rocznej.

Wypłata gromadzonych środków

Przyszli uczestnicy PPK zapewne zadają sobie pytanie, czy będą mogli samodzielnie dysponować swoimi oszczędnościami? Projekt ustawy przewiduje w tej kwestii liczne ograniczenia.

Zasadniczo wypłata środków będzie możliwa na wniosek uczestnika po osiągnięciu przez niego 60 roku życia. Jednorazowo uczestnik będzie mógł wypłacić wtedy do 25% środków, natomiast pozostała część zostanie wypłacona w 120 ratach. Możliwa będzie również wypłata połączonych oszczędności małżonków  w formie tzw. świadczenia małżeńskiego, jeśli oboje małżonkowie uczestniczyli w PPK i ukończyli 60 rok życia. Złożenie wniosku o wypłatę będzie równoznaczne z zaprzestaniem odprowadzania składek.

Przed ukończeniem 60 roku życia uczestnik będzie mógł wypłacić środki w sytuacjach szczególnych:

  • do ukończenia 45 roku życia, w celu pokrycia wkładu własnego w związku z zaciągnięciem kredytu na cele mieszkaniowe (do 100% środków) – wypłacone środki po 5 letnim okresie karencji powinny zostać w ciągu 15 lat zwrócone (brak zwrotu = obowiązek zapłaty podatku od zysków kapitałowych);
  • w przypadku poważnej choroby uczestnika, bliskiego lub dziecka uczestnika (do 25% środków).

Jeśli osoba zatrudniona zdecyduje się na rezygnacje z PPK przed ukończeniem 60 roku życia możliwa będzie wypłata 70% zgromadzonych oszczędności, pozostałe 30% środków (ze składek podmiotu zatrudniającego) zostanie przekazanych na numer konta wskazany przez ZUS. Natomiast jeśli uczestnik zmieni miejsce zatrudnienia, środki zostaną przeniesione do nowego TFI w ramach wypłaty transferowej (transfer środków będzie mógł nastąpić również do PPE, IKE, IKZE).

Co się stanie z oszczędnościami w przypadku śmierci uczestnika? Zgodnie z projektem, środki zgromadzone w PPK będą podlegać dziedziczeniu, w związku z tym po śmierci uczestnika zostaną przekazane wskazanej przez niego osobie, a jeśli takiej osoby nie wytypował – staną się częścią spadku po zmarłym. Należy pamiętać, że jeśli uczestnik pozostawał w związku małżeńskim (wspólność majątkowa) – połowa środków trafi w pierwszej kolejności do małżonka zmarłego.

Cenną informacją jest również to, że środki gromadzone w PPK nie będą podlegały egzekucji, za wyjątkiem egzekucji prowadzonej w celu zaspokojenia roszczeń alimentacyjnych.

Kontrole i sankcje

Naruszenie przepisów ustawy będzie stanowiło wykroczenie zagrożone karą grzywny od 1 000 zł do nawet 30 000 zł. Naruszenie będzie mogło polegać m.in. na nie zawarciu umowy o zarządzanie PPK, o prowadzenie PPK, nieodprowadzaniu składek itp. Natomiast za uporczywe lub złośliwe niedopełnianie obowiązków będzie grozić kara grzywny, ograniczenia wolności, czy też pozbawienia wolności do 2 lat.

Karane będzie również nakłanianie uczestników do rezygnacji z PPK (sankcja nawet do 2 lat pozbawienia wolności).

Uwaga! Na gruncie projektu ustawy do odpowiedzialności będzie mógł zostać pociągnięty nie tylko podmiot zatrudniający, ale także osoby obowiązane do działania w jego imieniu, czyli np. członkowie zarządu spółki.

Z kolei nowe uprawnienia kontrolne zyska Państwowa Inspekcja Pracy (PIP). PIP będzie kontrolować wykonywanie obowiązków wynikających z ustawy o PPK przez podmioty zatrudniające, w szczególności w zakresie zawierania umów o prowadzenie PPK, umów o zarządzanie PPK (więcej o umowach w poprzednim wpisie) oraz odprowadzania składek. Ponadto PIP będzie uprawniona do ścigania wykroczeń wskazanych powyżej. Warto pamiętać, że PIP już obecnie dysponuje szerokimi uprawnieniami, które z pewnością wykorzysta w związku z PPK – niezapowiedziane kontrole czy mandaty nakładane bezpośrednio przez inspektorów za stwierdzone wykroczenia, to tylko niektóre z nich.

W następnej części cyklu opowiemy o PPE jako alternatywie dla PPK.

Zapraszamy wkrótce!

Autorzy:

Anna Chrobot – partner, adwokat, anna.chrobot@olesinski.com

Joanna Dybciak – consultant, aplikant adwokacki, joanna.dybciak@olesinski.com