04 paź Cztery twarze restrukturyzacji

We wcześniejszym wpisie staraliśmy się przybliżyć pojęcie układu z wierzycielami poprzez wyjaśnienie, czym jest układ, jakie są możliwości restrukturyzacji, jakie wierzytelności objęte są układem (zob. tutaj). Zawarcie układu z wierzycielami to cel każdego z postępowań restrukturyzacyjnych, a czasem także upadłościowych (zob. tutaj). Kontynuując temat układu, dzisiaj chcielibyśmy przedstawić formalne drogi, które prowadzą do zawarcia układu, czyli rodzaje postępowań restrukturyzacyjnych.

Rodzaje postępowań restrukturyzacyjnych

W ustawie prawo restrukturyzacyjne dostępne są cztery rodzaje postępowań:

1. postępowanie o zatwierdzenie układu
2. przyspieszone postępowanie układowe
3. postępowanie układowe
4. postępowanie sanacyjne

Istotą wszystkich powyższych postępowań jest oczywiście restrukturyzacja przedsiębiorstwa dłużnika, w tym w pierwszej kolejności i głównie:

• restrukturyzacja zobowiązań (zgodnie z zasadami przewidzianymi w propozycjach układowych),

a czasami dodatkowo restrukturyzacja:

• majątku,
• zawartych umów,
• sposobu zarządzania przedsiębiorstwem,
• zatrudnienia
• i inna.

Postępowania różnią się stopniem możliwej ingerencji w dotychczasowe przedsiębiorstwo, poziomem ochrony sądowej przed działaniami wierzycieli (szczególnie egzekucjami) oraz długością trwania. Wybór jednego z postępowań uzależniony jest więc przede wszystkim od stopnia zaawansowania problemów finansowych dłużnika, a w konsekwencji potrzeby ingerencji w jego majątek i działalność oraz skorzystania z niezbędnej ochrony sądowej. Co różnicuje poszczególne postępowania i które wybrać dla siebie?

Gdy wierzyciele są chętni do rozmów – postępowanie o zatwierdzenie układu

To postępowanie dedykowane jest dłużnikom, którzy są w stanie dojść do porozumienia z większością swoich wierzycieli i to bez udziału sądu.

Postępowanie o zatwierdzenie układu jest w znacznej mierze prowadzone samodzielnie przez dłużnika z pomocą doradcy restrukturyzacyjnego. Z doradcą zawierana jest w tym celu odpowiednia umowa. Postępowanie polega na zebraniu głosów od wierzycieli, oddawanych na kartach do głosowania i przedstawieniu wyniku głosowania sądowi. Rola sądu jest w tym postępowaniu mocno ograniczona i sprowadza się jedynie do wydania postanowienia w przedmiocie zatwierdzenia układu, wcześniej przyjętego przez wierzycieli.

W tym postępowaniu ingerencja w przedsiębiorstwo jest niewielka, a dłużnik zachowuje zarząd nad swoim majątkiem. Jednocześnie jednak nie jest udzielana ochrona przed egzekucjami.

Gdy potrzebna jest pomoc sądu lub zawieszenie egzekucji – przyspieszone postępowanie układowe

Postępowanie o zatwierdzenie układu jest szybkie, ciche i elastyczne. Zdarzają się jednak sytuacje, gdy wierzyciele są w stanie zaufać i zagłosować za układem, wyłącznie w ramach formalnej procedury nadzorowanej przez sąd. W takich przypadkach odpowiednie będzie przyspieszone postępowanie układowe, które rozpoczynane jest wnioskiem dłużnika, natomiast głosowanie nad układem przeprowadzane jest już pod kontrolą sądu na zgromadzeniu wierzycieli (przeprowadzanego w formie posiedzenia sądowego lub pisemnie).

Wraz z otwarciem przez sąd przyspieszonego postępowania układowego przedsiębiorca otrzymuje natychmiastową ochronę przed niektórymi postępowaniami egzekucyjnymi (niektórymi, ponieważ dla przykładu – dłużnik nie jest chroniony przed hipotekami).

Również w ramach tego postępowania dłużnik zachowuje zwykły zarząd nad swoim majątkiem. Dodatkowo na czas postępowania powoływany jest nadzorca sądowy, który wyraża zgodę na ważniejsze czynności.

Gdy jest wielu wierzycieli spornych – postępowanie układowe

Postępowanie układowe odróżnia od przyspieszonego postępowania układowego struktura zobowiązań dłużnika, a konkretnie poziom wierzytelności spornych. Wierzytelności sporne to te zobowiązania, które dłużnik kwestionuje (będą to przede wszystkim wierzytelności objęte postępowaniami sądowymi). Warunkiem prowadzenia tego postępowania jest posiadanie więcej niż 15% wierzytelności spornych w stosunku do sumy ogółu zobowiązań.

Niewątpliwą zaletą wnioskowania o postępowanie układowe jest możliwość uzyskania natychmiastowej ochrony sądowej przed egzekucjami oraz uchylenia zajęcia rachunku bankowego już na etapie rozpoznawania wniosku. Taka ochrona niejednokrotnie może znacznie ułatwić kontynuowanie działalności przedsiębiorstwa (szczegółowo o wpływie otwarcia postępowania na egzekucje w kolejnych wpisach).

W tym postępowaniu dłużnik również zachowuje zwykły zarząd nad swoim majątkiem oraz powoływany jest nadzorca sądowy. Podobnie, głosowanie nad układem przebiega na zgromadzeniu wierzycieli.

Gdy jest potrzeba większych zmian – postępowanie sanacyjne

Postępowanie sanacyjne pozwala na najgłębszą restrukturyzację, dlatego dedykowane jest dla przedsiębiorstw w największym kryzysie finansowym, wymagających reorganizacji modelu dotychczasowego funkcjonowania. Działania restrukturyzacyjne prowadzone są na podstawie planu sanacyjnego, który poza zawarciem układu może przewidywać także działania prawne lub faktyczne, takie jak redukcja zatrudnienia, sprzedaż majątku czy odstąpienie od nierentownych umów, zazwyczaj w sposób, który w normalnych realiach byłby niedopuszczalny (tzw. działania sanacyjne).

W postępowaniu sanacyjnym istnieje możliwość uzyskania natychmiastowej ochrony sądowej przed wszystkimi egzekucjami (również dot. hipotek) oraz uchylenia zajęcia rachunku bankowego już na etapie rozpoznawania wniosku.

Co jednak ważne, w tym postępowaniu dłużnik traci w całości zarząd nad swoim majątkiem, który przejmowany jest przez zarządcę powoływanego przez sąd. Jedynie w wyjątkowych sytuacjach sąd może pozostawić zarząd własny dłużnikowi. Przed głosowaniem nad układem na zgromadzeniu wierzycieli, wdrażane są działania sanacyjne zgodne z przyjętym planem restrukturyzacyjnym. Przeprowadzenie tych działań ma na celu uzdrowienie kondycji finansowej spółki.

Zaplanowanie restrukturyzacji

Powodzenie restrukturyzacji w dużym stopniu zależy od właściwego zaplanowania działań naprawczych. W tym celu, z pomocą doradcy restrukturyzacyjnego, sporządzany jest plan restrukturyzacyjny. Dobry plan jest niezbędny przy ubieganiu się o udzielenie pomocy publicznej, pozyskiwaniu dodatkowego finansowania i strategicznych inwestorów. Jest on kluczowy także dla przekonania wierzycieli do głosowania nad układem. Warto pamiętać, że wyrażenie zgody na odroczenie płatności przez wierzyciela będzie dla niego zdecydowanie łatwiejsze, gdy zrozumie on sposób wykorzystania tego czasu (czyli planowane działania restrukturyzacyjne i przewidywane efekty ich wdrożenia w odpowiednim horyzoncie czasowym).

Jak przeprowadzić postępowanie

Każde z postępowań inicjowane jest na wniosek dłużnika. Warunkiem otwarcia postępowania jest niewypłacalność (wpis o pojęciu niewypłacalności znajdziecie Państwo tutaj) lub zagrożenie niewypłacalnością – tj. taka sytuacja ekonomiczna dłużnika, która wskazuje, że może on w niedługim czasie stać się niewypłacalny. Wierzyciel również ma prawo wnioskować o otwarcie postępowania restrukturyzacyjnego swojego dłużnika – jednak wyłącznie o otwarcie postępowania sanacyjnego oraz jedynie w stosunku do dłużnika, który już jest niewypłacalny.

Przygotowanie wniosku restrukturyzacyjnego wraz z załącznikami, w szczególności planem restrukturyzacyjnym i propozycjami układowymi, to proces złożony i skomplikowany, wymagający skrupulatnej analizy i zaplanowania. Trzeba pamiętać, że sytuacja każdego przedsiębiorstwa jest inna i wymaga indywidualnego podejścia. Przy czym dobór najlepszej drogi restrukturyzacji, skrojonej na miarę konkretnych potrzeb, może wymagać konsultacji z doradcami, specjalistami z zakresu restrukturyzacji i upadłości oraz ekonomii i finansów.