08 lis Kto jest kim w postępowaniu restrukturyzacyjnym lub upadłościowym?
Udział w postępowaniu upadłościowym lub restrukturyzacyjnym wymaga zaangażowania, poznania swoich obowiązków oraz dostępnych narzędzi do ich realizacji. Dlatego w niniejszym wpisie przedstawimy i opiszemy podmioty uczestniczące w postępowaniu upadłościowym i restrukturyzacyjnym.
Kto bierze udział w postępowaniu upadłościowym (restrukturyzacyjnym)?
Podmioty te możemy obrazowo podzielić w następujący sposób:
|
uczestnicy |
organy sądowe |
organy pozasądowe |
|
|
|
Upadły lub dłużnik
Głównym uczestnikiem postępowania jest oczywiście dłużnik, czyli podmiot, do majątku którego prowadzone jest dane postępowanie. Kogo to dotyczy?
Należy mieć na uwadze, że postępowanie upadłościowe bądź restrukturyzacyjne może zostać otwarte wyłącznie w stosunku do dłużnika, który posada tzw. zdolność upadłościową (restrukturyzacyjną). Podsiadają ją następujące podmioty:
- przedsiębiorcy – czyli podmioty prowadzące działalność gospodarczą,
- spółki kapitałowe – sp. z o.o. lub S.A. – nieprowadzące działalności gospodarczej,
- wspólnicy spółek osobowych, odpowiadający za zobowiązania spółki całym swoim majątkiem,
- wspólnicy spółki partnerskiej.
Wniosek o ogłoszenie upadłości może również złożyć osoba fizyczna nieprowadząca działalności (o tzw. upadłości konsumenckiej przeczytają Państwo tutaj).
W postępowaniu upadłościowym, po wydaniu postanowienia o ogłoszeniu upadłości dłużnik nazywany jest upadłym.
Wierzyciele
Obok dłużnika (upadłego) uczestnikami zainteresowanymi przebiegiem postępowania upadłościowego (restrukturyzacyjnego) są wierzyciele, którym przysługują w stosunku do dłużnika bądź masy określone wierzytelności.
Charakter wierzytelności determinuje to, jakie uprawnienia posiadają wierzyciele w toku postępowania upadłościowego bądź restrukturyzacyjnego. Warto jednak pamiętać, że wierzyciele mają realny wpływ na przebieg postępowania, o ile tylko wykażą się odpowiednią aktywnością w tym zakresie, a prawo wyposaża ich w instrumenty pozwalające dochodzić przysługujących im wierzytelności.
Uprawnienia wierzycieli realizowane są indywidualnie lub poprzez tworzone organy – zgromadzenie wierzycieli i radę wierzycieli, które zostaną szerzej opisane w kolejnych wpisach na blogu.
Doradca restrukturyzacyjny
Pod tą tajemniczą i stosunkowo nową nazwą kryje się zawód, który jest regulowany przepisami ustawy o licencji doradcy restrukturyzacyjnego z dnia 15 czerwca 2007 r. (Dz.U. Nr 123, poz. 850). Wykonują go osoby profesjonalnie przygotowane do pełnienia funkcji w postępowaniach upadłościowych (funkcji syndyka) i restrukturyzacyjnych (funkcji nadzorcy sądowego, zarządcy lub nadzorcy układu) oraz wykonywania czynności doradztwa restrukturyzacyjnego.
Zawsze w przypadku ogłoszenia upadłości sąd powołuje syndyka. Jest to organ sądowy, który przejmuje majątek dłużnika oraz zarząd nad tym majątkiem, zabezpiecza go, a następnie w toku postępowania upadłościowego likwiduje. Za wykonywane czynności przysługuje mu wynagrodzenie, które pokrywane jest z majątku wchodzącego w skład masy upadłości.
W postępowaniu restrukturyzacyjnym zamiast syndyka powołuje się nadzorcę sądowego (w przyspieszonym postępowaniu układowym lub w postępowaniu układowym) lub zarządcę (w postępowaniu sanacyjnym). O rodzajach postępowań restrukturyzacyjnych możecie Państwo przeczytać tutaj.
Funkcje nadzorcy sądowego i zarządcy różnią się – zarówno w odniesieniu do funkcji syndyka, jak i między sobą. Związane jest to z odmiennym celem postępowań restrukturyzacyjnych, które zmierzają do uzdrowienia przedsiębiorstwa, a nie jego likwidacji, jak to ma miejsce w upadłości, oraz stopniem wpływu poszczególnych postępowań na funkcjonowanie przedsiębiorstwa.
Nadzorca sądowy udziela wsparcia dłużnikowi w toku restrukturyzacji, w szczególności z pomocą dłużnika sporządza plan restrukturyzacyjny, ocenia propozycje układowe i doradza w zakresie ich zmiany po to, by uzyskać możliwie największą liczbę ważnych głosów wierzycieli (nie jest jednak zobowiązany do przekonywania wierzycieli, aby opowiedzieli się za przyjęciem układu). Wyraża również zgodę na czynności wykraczające poza zwykły zarząd przedsiębiorstwem, nie przejmuje jednak całego zarządu, w przeciwieństwie do zarządcy, który poza wsparciem dłużnika, przejmuje zarząd nad jego majątkiem i, podobnie jak syndyk, zarządza nim. Ponadto zarządca realizuje plan restrukturyzacyjny, w tym może wypowiadać umowy, dokonywać zwolnień pracowników, sprzedawać niektóre składniki majątku itp.
Funkcję syndyka, nadzorcy sądowego lub zarządcy może pełnić osoba fizyczna lub spółka handlowa, jeżeli posiadają licencję doradcy restrukturyzacyjnego przyznawaną przez Ministra Sprawiedliwości.
Sąd i sędzia-komisarz
Nadrzędnymi organami sądowymi w postępowaniu upadłościowym i restrukturyzacyjnym są natomiast sąd upadłościowy (restrukturyzacyjny) oraz sędzia-komisarz.
Sądem upadłościowym (restrukturyzacyjnym) potocznie nazywany jest wydział gospodarczy odpowiedniego sądu rejonowego. Właściwość tego sądu ustalana jest zgodnie z położeniem głównego ośrodka podstawowej działalności dłużnika, czyli miejsca, gdzie znajduje się siedziba spółki, gdzie dłużnik regularnie zarządza swoją działalnością i które to miejsce jest dla otoczenia rozpoznawalne jako centralne.
W trakcie postępowania upadłościowego lub restrukturyzacyjnego bieżące czynności sądowe podejmuje w znaczącej mierze sędzia-komisarz. Jest to sędzia wyznaczony do kierowania tokiem postępowania, który sprawuje nadzór na czynnościami syndyka lub nadzorcy sądowego/zarządcy, wskazuje czynności, na które muszą oni uzyskać jego zgodę lub zgodę rady wierzycieli, jak również zwraca uwagę na popełnione przez syndyka lub nadzorcę sądowego/zarządcę uchybienia. Sędzia-komisarz w zakresie swoich uprawnień ma prawa i obowiązki sądu.
Rolą samego sądu upadłościowego (restrukturyzacyjnego) jest natomiast rozpoznawanie niektórych istotniejszych spraw, które zostały wskazane w ustawie. Sędzia-komisarz nigdy nie wchodzi w skład sądu.
Poniższy schemat przestawia relacje uczestników postępowań upadłościowych (restrukturyzacyjnych): 