Roszczenie informacyjne niezgodne z Konstytucją

Trybunał Konstytucyjny 6 grudnia 2018 r. orzekł, że zobowiązywanie przez sąd osób trzecich do udzielenia informacji dotyczących organizacji ich przedsiębiorstwa w ramach tzw. roszczenia informacyjnego[1] jest niezgodne z Konstytucją.

Czym jest „roszczenie informacyjne” w prawie własności przemysłowej?

Roszczenie informacyjne to prawo do żądania w postępowaniu sądowym, aby sąd zobowiązał określony podmiot do udzielenia informacji o pochodzeniu i sieciach dystrybucji towarów lub usług naruszających lub potencjalnie naruszających patent czy znak towarowy. Dzięki tym informacjom możliwe jest ustalenie wysokości szkody i żądanie zapłaty odpowiedniego odszkodowania. Możliwość żądania udzielenia tych informacji jest kluczowa – zgodnie z zasadami procesu cywilnego to na powodzie ciąży obowiązek wykazania wysokości szkody.

Dotychczasowa krytyka roszczenia informacyjnego

Roszczenie informacyjne samo w sobie jest niezbędne do skutecznego systemu ochrony praw własności przemysłowej – często było jednak krytykowane. Zwracano uwagę, że zgodnie z jego literalnym brzmieniem, jego istotą jest zabezpieczenie roszczeń na czas trwania postępowania, zaś w praktyce w przypadku udzielenia żądanych informacji, ingerencja w tajemnicę przedsiębiorstwa jest nieodwracalna. Krytycy regulacji wskazywali, że nawet w przypadku, kiedy sąd stwierdzi ostatecznie, że do naruszenia znaku towarowego czy patentu nie doszło, nie da się cofnąć konsekwencji udzielenia informacji, czyli ujawnienia tajemnicy przedsiębiorstwa. Było to szczególnie rażące w przypadku zobowiązania do udzielenia informacji osób innych niż naruszający, które nie miałyby być stroną ewentualnego postępowania o odszkodowanie za naruszenie praw własności przemysłowej. I właśnie jeden z takich podmiotów, złożył skargę konstytucyjną o zbadanie zgodności z Konstytucją roszczenia informacyjnego.

Wyrok Trybunału Konstytucyjnego: roszczenie informacyjne narusza konstytucyjną zasadę konieczności i proporcjonalności

Trybunał Konstytucyjny ogłaszając wyrok* stwierdził, że żądanie udzielenia informacji przez osoby trzecie w sposób nieproporcjonalny narusza konstytucyjną zasadę wolności działalności gospodarczej.  Trybunał potwierdził, że roszczenie informacyjne nie daje odpowiednich gwarancji chroniących przed nadużyciem ze strony uprawnionego do pozyskiwania informacji wchodzących w zakres tajemnicy handlowej. wskazując w szczególności, że kwestionowana regulacja nie pozwalała na miarkowanie obowiązków informacyjnych.

* w dniu publikacji artykułu nie zostało jeszcze opublikowanie szersze pisemne uzasadnienie wyroku.

Jakie będą skutki wyroku dla dochodzących odszkodowania w związku z naruszeniami praw własności przemysłowej?

10 grudnia 2018 roku Orzeczenie Trybunału Konstytucyjnego zostało opublikowane w Dzienniku Ustaw i tym samym regulacje dotyczące roszczeń informacyjnych od „osób innych niż naruszający” utraciły moc obowiązującą.

Wskutek wyroku Trybunału Konstytucyjnego polskie przepisy są niezgodne z Dyrektywą 2004/48/WE, która przewiduje również możliwości uzyskiwania informacji o pochodzeniu i sieciach dystrybucji towarów lub usług naruszających prawo własności intelektualnej od osób trzecich. Parlament powinien więc opracować teraz nową treść przepisu, która odpowiednio uwzględni konstytucyjną zasadę konieczności i proporcjonalności. Wydaje się, że aby to zrealizować, nowy przepis powinien dać sądowi większą przestrzeń do oceny i ustalania zakresu informacji, do których udzielenia ten sąd zobowiązuje.

Do czasu uchwalenia nowego przepisu dochodzący roszczeń będą musieli zmodyfikować sposób ustalania zakresu naruszeń. Dla osiągnięcia pożądanego efektu, dochodzący roszczeń zamiast nieobowiązującej regulacji[2], będą mogli wspomóc się mechanizmem[3], który daje możliwość zobowiązania przez sąd osoby trzeciej do przedstawienia dokumentu istotnego dla rozstrzygnięcia sprawy.

 

 

[1] art. 2861 ust. 1 pkt 3 ustawy prawo własności przemysłowej

[2] art. 2861 ust. 1 pkt 3 p.w.p.

[3] art. 248 k.p.c.

Autor: Małgorzata Paja

MANAGER | ADWOKAT | OW LEGAL

malgorzata.paja@olesinski.com

Więcej