Nieterminowe zgłoszenie wniosku o ogłoszenie upadłości a odpowiedzialność członków zarządu za zobowiązania publicznoprawne

O tym, jak ważne jest bieżące monitorowanie sytuacji finansowej spółki pisaliśmy na blogu już jakiś czas temu. Dziś rozwiniemy ten temat, wskazując, jakie mogą być konsekwencje zaniedbania tej kwestii w kontekście odpowiedzialności zarządzających za zaległości podatkowe a także za składki na ubezpieczenia społeczne.

Kto odpowiada za zaległości podatkowe spółki?

Za zaległości podatkowe, zgodnie z przepisami Ordynacji podatkowej, mogą odpowiadać:

  • członkowie zarządu spółki z ograniczoną odpowiedzialnością,
  • członkowie zarządu spółki akcyjnej,
  • członkowie zarządu spółek kapitałowych w organizacji,
  • pełnomocnik spółki w organizacji lub jej wspólnicy (w określonych przypadkach).

Co do zasady jednak, wspólnik lub akcjonariusz nie będzie ponosił odpowiedzialności z tego tytułu, o ile nie będzie jednocześnie członkiem zarządu.

Istotny aspekt faktyczny, nie formalny

Odpowiedzialność ta dotyczy zobowiązań, których termin płatności upływał w czasie pełnienia obowiązków członka zarządu. Zgodnie z dominującym stanowiskiem sądów administracyjnych, istotny jest przy tym w szczególności aspekt faktyczny sprawowania funkcji, a nie formalny – tzn. przykładowo: jeżeli członek zarządu został skutecznie powołany do pełnienia swojej funkcji przez zgromadzenie wspólników, pomimo nieujawnienia jego funkcji w rejestrze sądowym lub nieznajomości kondycji finansowej spółki, prawdopodobnie i tak nie uwolni się od odpowiedzialności.

Co organ musi wykazać w toku postępowania?

Organ w toku postępowania przeciwko członkowi zarządu, aby móc wydać decyzję stwierdzającą jego odpowiedzialność, jest zobowiązany wykazać spełnienie dwóch przesłanek:

  • bezskuteczność egzekucji (brak w majątku spółki środków wystarczających do zaspokojenia zobowiązania),
  • upływ terminu płatności zobowiązania w czasie pełnienia obowiązków przez członka zarządu.

Co ważne, postępowanie prowadzone przeciwko zarządzającemu ma na celu jedynie ustalenie jego odpowiedzialności, w ramach tego procesu nie jest zatem możliwe przykładowo kwestionowanie wysokości zobowiązania podatkowego spółki czy samej jego zasadności.

Jak uwolnić się od odpowiedzialności?

Członek zarządu może się natomiast uwolnić od odpowiedzialności poprzez:

1) wykazanie, że we właściwym czasie:

  • zgłoszono wniosek o ogłoszenie upadłości lub
  • w tym czasie zostało otwarte postępowanie restrukturyzacyjne w rozumieniu ustawy Prawo restrukturyzacyjne albo
  • zatwierdzono układ w postępowaniu o zatwierdzenie układu, o którym mowa w ustawie Prawo restrukturyzacyjne;

2) wykazanie, że niezgłoszenie wniosku o ogłoszenie upadłości nastąpiło bez jego winy;

3) wskazanie mienia spółki, z którego egzekucja umożliwi zaspokojenie zaległości podatkowych spółki w znacznej części.

Jeśli sytuacja finansowa jest na tyle zła, że uzasadnia ona złożenie wniosku o ogłoszenie upadłości, członek zarządu powinien w najkrótszym możliwym terminie go złożyć. W przeciwnym razie musi liczyć się z ryzykiem odpowiedzialności za zaległości podatkowe spółki. Po złożeniu takiego wniosku we właściwym czasie przesłanka winy czy wskazanie mienia spółki w ogóle nie są brane pod uwagę, gdyż samo zgłoszenie wniosku jest w tym zakresie wystarczające.

Jeśli wniosek o upadłość nie zostanie złożony, członek zarządu może podjąć próbę uwolnienia się od odpowiedzialności poprzez wykazanie braku winy w niezgłoszeniu wniosku (co jest okolicznością dosyć trudną do udowodnienia), lub poprzez wskazanie mienia spółki, które umożliwi zaspokojenie zaległości w znacznej części. Mienie takie powinno być faktycznie istniejące, identyfikowalne, dające szansę egzekucji znacznych kwot i przedstawiające realną wartość.

Controlling menadżerski

To kolejny aspekt odpowiedzialności menadżerów, który wręcz wymusza znajomość przepisów prawa i konieczność bieżącego monitorowania kondycji finansowej spółki. Od tego bowiem zależy po pierwsze czy na członku zarządu będzie spoczywać odpowiedzialność i czy z określonych przyczyn będzie mógł się od niej uwolnić.

Kolejne zagadnienia dotyczące upadłości przedstawimy w kolejnych artykułach z cyklu RESTART.

Autor: Anna Łozowska

MANAGER | RADCA PRAWNY | OW LEGAL

anna.lozowska@olesinski.com

Więcej