13 cze Optymalizowanie struktur grup kapitałowych – sposób na efektywne prowadzenie biznesu

Przedsiębiorcy bardzo często podejmują decyzję o prowadzeniu działalności gospodarczej za pomocą struktur spółek zależnych od spółki-matki. Kontynuując poruszany w cyklu RESTART temat bezpiecznego prowadzenia biznesu, w dzisiejszym wpisie wskażemy korzyści i ryzyka związane z zakładaniem struktur holdingowych. Podamy również praktyczne wskazówki, na co zwrócić uwagę, aby zoptymalizować prowadzoną działalność, zdywersyfikować ryzyka z nią związane oraz uniknąć ewentualnego widma utraty wypłacalności bądź upadłości spółki.

 

Grupy przedsiębiorstw

Przedsiębiorstwa wchodzące w skład grupy przedsiębiorstw pod względem prawnym są samodzielnymi podmiotami. Istnieją jednak pomiędzy nimi ścisłe powiązania sprowadzające się przede wszystkim do możliwości sprawowania kontroli przez spółki dominujące nad podmiotami zależnymi, posiadania udziałów w spółkach zależnych czy powiązania osobowe w organach zarządczych poszczególnych spółek. Prawo przewiduje również możliwość zawierania umów o zarządzanie spółką zależną bądź porozumień, na podstawie których spółka zależna odprowadza zyski do spółki dominującej. Jednostki te są zatem silnie zależne gospodarczo od siebie.

 

Jak uchronić się przed nieprawidłowo funkcjonującą grupą spółek?

Istnieje szereg instrumentów umożliwiających dostosowanie zasad działania holdingu do aktualnych potrzeb przedsiębiorcy. Z uwagi na to, że nie sposób wymienić wszelkich działań, które mogą zostać wdrożone w ramach grupy, poniżej przedstawiamy te, które w naszej ocenie wymagają szczególnej uwagi.

 

1. Prawidłowe zaprojektowanie struktury holdingowej

Prowadzenie działalności gospodarczej opartej o współzależność co najmniej dwóch spółek może nieść ze sobą liczne korzyści – pod warunkiem, że będzie odpowiednio zaprojektowane. To, jaka będzie ostateczna struktura holdingu (dwa czy więcej podmiotów) oraz jaki charakter będą miały wzajemne powiązania pomiędzy tymi spółkami, determinowane będzie przede wszystkim potrzebami konkretnego przedsiębiorcy.

Struktury spółek mogą zostać zaprojektowane w różny sposób. Holding może przykładowo opierać się na założeniu, zgodnie z którym spółka–matka prowadzi główną działalność operacyjną. Zarządza ona również ogólnym rozwojem całej grupy. W takiej sytuacji rola spółki zależnej sprowadza się do wspierania działalności spółki dominującej i służy ona wówczas realizowaniu ściśle określonego rodzaju projektów.

Na rynku można spotkać również grupy, w których spółka dominująca praktycznie nie prowadzi działalności operacyjnej. Zadaniem spółki–matki jest zarządzanie grupą. W tym wypadku to spółki zależne odpowiedzialne są za prowadzenie działalności operacyjnej.

 

2. Systematyczny przegląd funkcjonowania grupy

Raz zaprojektowana struktura przedsiębiorstw może od razu okazać się tzw. „strzałem w dziesiątkę”. W takim wypadku służyć będzie przez dłuższy czas realizacji obranego pierwotnie kierunku długoterminowego rozwoju przedsiębiorstwa. Może być jednak i tak, że początkowo prawidłowo funkcjonująca grupa w pewnym momencie będzie wymagać reorganizacji. Ten drugi przypadek występuje stosunkowo często. Uwzględniając bowiem dynamikę rynku oraz zmienność powszechnie obowiązujących regulacji prawnych, trudno zakładać brak potrzeby okresowego modernizowania takich struktur.

Szczególnie warto zwrócić uwagę na to, czy przyjęte pierwotnie założenia na temat podziału zadań w ramach grupy spółek i planowanych obrotów osiąganych przez poszczególne spółki są realizowane. Może się bowiem zdarzyć tak, że jedna ze spółek w grupie w pewnym momencie stanie się tzw. „martwym” podmiotem, który nie dość, że nie realizuje zadań grupy, to również generuje straty.

Wreszcie można wskazać na aspekty wizerunkowe. Zdarzają się przypadki, że jedna wchodząca w skład grupy kapitałowej spółka wpływa negatywnie na obraz całej struktury. W takim wypadku jednym z rozwiązań może być wyłączenie jej z grupy.

 

 3. Zbycie części spółek wchodzących w skład grupy

W niektórych wypadkach korzystnym rozwiązaniem może okazać się zbycie przez spółkę-matkę wszystkich udziałów w jej spółce zależnej. Skorzystanie z tej drogi nie zawsze będzie jednak możliwe. Zazwyczaj sprzedawana spółka zależna nie będzie już atrakcyjna dla potencjalnych nabywców. W celu uniknięcia angażowania się w długotrwały proces poszukiwania nabywcy, konieczne będzie zatem poszukiwanie innego rozwiązania.

 

4. Likwidacja lub ogłoszenie upadłości spółki zależnej

Kolejną z możliwości wyłączenia zbędnych spółek ze struktur grupy kapitałowej jest otwarcie postępowania likwidacyjnego bądź złożenie wniosku o ogłoszenie upadłości spółki zależnej. Wspomniane procedury mogą w wielu wypadkach okazać się jedyną opcją umożliwiającą sprawne przeprowadzenie procesu wyłączenia spółki zależnej z grupy. Po ogłoszeniu upadłości większość obowiązków związanych z prowadzonym postępowaniem spoczywa na syndyku.

Decyzja o złożeniu wniosku o ogłoszeniu upadłości powinna być jednak poprzedzona gruntowną analizą sytuacji faktycznej i prawnej grupy.

Po pierwsze, muszą zostać spełnione odpowiednie przesłanki, aby sąd wydał postanowienie o ogłoszeniu upadłości spółki zależnej. Jeżeli spółka–córka nie będzie w stanie niewypłacalności bądź jej majątek nie będzie wystarczał na pokrycie kosztów związanych z prowadzeniem postępowania upadłościowego, wniosek o ogłoszenie upadłości zostanie oddalony.

Należy również mieć świadomość ewentualnych ryzyk i niedogodności związanych z postawieniem spółki zależnej w stan upadłości. Ogłoszenie upadłości prowadzi do zmiany zasad funkcjonowania spółki. Najistotniejsze konsekwencje wiążą się z zasadami sprawowania zarządu majątkiem spółki oraz rozporządzania nim. Po ogłoszeniu upadłości wszelkie prawa majątkowe takie jak np. prawo do dysponowania środkami pieniężnymi, zbywania oraz nabywania składników majątkowych wykonuje syndyk.

 

Podsumowanie

Struktury spółek mogą stanowić instrument efektywnego prowadzenia biznesu, konieczne jest jednak takie zaprojektowanie grupy holdingowej, aby odpowiadało potrzebom przedsiębiorcy, a jednocześnie nie pociągało za sobą zbyt dużych kosztów związanych z jej utrzymaniem i adaptacją do zmieniających się realiów rynkowych. Tworzenie struktur kapitałowych – posiadanie co najmniej jednej spółki zależnej – niesie ze sobą wiele korzyści. m.in.: zwiększa konkurencyjność podmiotu, pozwala optymalizować ryzka związane z prowadzoną działalnością. Działalność taka wymaga jednak również ciągłego nadzoru nad prawidłowym funkcjonowaniem wszystkich spółek. W przeciwnym wypadku taka struktura zamiast przynosić korzyści, będzie wpływać negatywnie na funkcjonowanie pozostałych podmiotów.