10 paź Rewolucja w spółkach niepublicznych – obowiązkowa dematerializacja akcji cz. II
W poprzednim wpisie opisaliśmy harmonogram działań spółek akcyjnych i komandytowo-akcyjnych, który narzuca im obowiązkowa dematerializacja akcji, wprowadzona nowelizacją Kodeksu spółek handlowych. Ustawa w pewnym zakresie wchodzi w życie już 1 stycznia 2020 r. O tym, jakie dalsze skutki dla definicji spółki publicznej, mocy obowiązującej dokumentów akcji i zasad obrotu akcjami wywołuje nowelizacja piszemy w dzisiejszym wpisie.
Zmiana definicji pojęcia spółki publicznej
W konsekwencji wprowadzenia obowiązku dematerializacji wszystkich akcji, nowelizacja pociągnie za sobą również zmianę definicji spółki publicznej. Skoro bowiem również akcje spółek niepublicznych będą obowiązkowo zdematerializowane, cecha ta przestanie być wyznacznikiem publicznego charakteru danej spółki. Po zmianie publiczny charakter spółki będzie powiązany z dopuszczeniem akcji do obrotu na rynku regulowanym (giełdzie) lub wprowadzeniem do obrotu w ASO.
Dotychczasowe dokumenty akcji
Moc obowiązująca obecnych dokumentów akcji wygaśnie z mocy prawa 1 stycznia 2021 r. – w tym momencie moc uzyskają wpisy w rejestrze. Dokumenty akcji na okaziciela, które zostaną złożone w spółce w okresie od 1 stycznia 2020 r. do 1 stycznia 2021 r. traktowane będą jak akcje imienne w zakresie wykonywania i przenoszenia praw z tych akcji.
Dla akcjonariuszy, którzy nie złożą dokumentów akcji w spółce zgodnie z wezwaniem dotychczasowe dokumenty akcji zachowają wyłącznie moc dowodową, w zakresie wykazania przez nich wobec spółki, że przysługują im prawa udziałowe. Dotyczy to okresu kolejnych 5 lat (tj. do 1 stycznia 2026 r.), po upływie tego czasu akcjonariusze będą pozbawieni ochrony praw członkowskich.
Zasady obrotu akcjami
Nowa ustawa reguluje ponadto autonomiczny reżim przenoszenia praw z akcji rejestrowych. Wpis w rejestrze akcjonariuszy regulowanym k.s.h. będzie miał charakter konstytutywny. Oznacza to, że nabycie lub obciążenie akcji rejestrowej będzie następować z chwilą jego dokonania. Wyjątkiem od tej reguły jest przejście praw z akcji z mocy prawa – np. w takich sytuacjach jak dziedziczenie, aport, połączenie czy objęcie akcji.
Wpisy w rejestrze będą dokonywane na żądanie spółki lub innej osoby mającej interes prawny, na podstawie przedstawianych dokumentów, uzasadniających dokonanie wpisu, np. umów sprzedaży akcji. Jednocześnie podmiot prowadzący rejestr będzie badać przedłożone dokumenty pod względem formy oraz treści. Co do zasady nie będzie on miał obowiązku badać, czy są zgodne z prawem i prawdziwe, jeśli nie wzbudzą one jego wątpliwości.
Obowiązek prowadzenia strony internetowej
Na koniec warto wspomnieć, że ustawa przewiduje dodatkowo wymóg posiadania przez każdą spółkę akcyjną i komandytowo-akcyjną strony internetowej, przeznaczonej co najmniej do komunikacji z akcjonariuszami. Większość spółek zapewne posiada własną stronę internetową, co jednak ważne – od 1 stycznia 2020 r. strona internetowa będzie musiała zostać obowiązkowo ujawniona w rejestrze przedsiębiorców. Warto tę kwestię uwzględnić przy najbliższej zmianie danych w KRS.
Podsumowanie
Rząd – autor pomysłu na obowiązkową dematerializację akcji – argumentuje, że konieczność podjęcia prac legislacyjnych wynikała z potrzeby zwiększenia przejrzystości oraz efektywności wymiany informacji w sprawach podatkowych oraz możliwości pozyskiwania przez organy administracji podatkowej informacji o udziałowcach spółek akcyjnych oraz komandytowo-akcyjnych, dysponujących akcjami na okaziciela.
Z największą krytyką spotkało się rozwiązanie dotyczące eliminacji anonimowości akcjonariuszy i jawności rejestru akcjonariuszy. Kontrowersje budzi ujawnianie spółce i pozostałym akcjonariuszom takich newralgicznych danych, jak przede wszystkim adres zamieszkania akcjonariusza.
Choć obowiązkowa dematerializacja akcji to rozwiązanie postępowe, będzie stanowiła kolejny wzrost kosztów działania spółki akcyjnej, które już teraz nie są małe. Jak wskazuje sam autor projektu, zasadnicza opłata za uczestnictwo w depozycie papierów wartościowych wynosi aktualnie ok. 4000-6000 zł rocznie. Jej wzrost może dotknąć przede wszystkim mniejsze spółki, o niewielkiej liczbie akcjonariuszy.