02 mar Spółki akcyjne w Centralnym Rejestrze Beneficjentów Rzeczywistych

Zgodnie z ustawą AML/CFT[1], niemal wszystkie spółki prawa handlowego muszą dokonać zgłoszenia do Centralnego Rejestru Beneficjentów Rzeczywistych – ustawodawca przewidział jedynie 2 odstępstwa, jedno dotyczące spółek publicznych, a drugie partnerskich.

Niestety brak rzetelnej kampanii informacyjnej oraz krążące po sieci szczątkowe lub niemające potwierdzenia w przepisach i komunikatach publikowanych przez Ministerstw Finansów informacje powodują, że zakres zastosowania przepisów AML/CFT do spółek akcyjnych może budzić wątpliwości. Jak więc prawidłowo ustalić obowiązki dotyczące identyfikacji beneficjentów rzeczywistych i dokonywania zgłoszeń do CRBR dla tej formy prawnej? Poniżej odpowiadamy na najistotniejsze pytania.

Czy spółka akcyjna musi dokonać zgłoszenia do CRBR?

W większości przypadków tak.

Ustawa wprawdzie wprowadza tutaj jedno wyłączenie, jednak jest ono bardzo wąskie i obejmuje jedynie spółki publiczne w rozumieniu ustawy o ofercie publicznej i warunkach wprowadzania instrumentów finansowych do zorganizowanego systemu obrotu oraz o spółkach publicznych[2].

W praktyce oznacza to, że zgłoszeniem nie muszą sobie zaprzątać głowy jedynie spółki notowane na Giełdzie Papierów Wartościowych oraz NewConnect.

Czy to znaczy, że spółka publiczna nie musi ustalać swojego beneficjenta rzeczywistego?

Nie do końca. Choć faktycznie taka spółka nie musi dokonywać wpisów do rejestru, to na mocy innych przepisów AML/CFT może mieć obowiązek ustalenia swojego beneficjenta rzeczywistego na żądanie tzw. instytucji obowiązanej.

Chodzi o sytuacje, gdy spółka publiczna nawiązuje relacje biznesowe czy dokonuje określonych czynności z podmiotami, które mają obowiązek badania ryzyka prania pieniędzy i finansowania terroryzmu u swoich kontrahentów. Będą to w szczególności banki, ubezpieczyciele, firmy inwestycyjne, ale też firmy prowadzące działalność księgową (outsorcing księgowy), notariusze czy pośrednicy w obrocie nieruchomościami[3]. Takie podmioty, w ramach badania ww. ryzyka mogą żądać informacji o beneficjencie rzeczywistym także od spółek publicznych.

Czy posiadanie wśród udziałowców / akcjonariuszy spółki publicznej zwalnia od konieczności zgłoszenia do CRBR?

Opisane wyżej zwolnienie spółek publicznych z obowiązku zgłaszania do rejestru informacji o beneficjentach rzeczywistych nie rozciąga się na spółki, w których spółka publiczna posiada udziały lub akcje. Także wtedy, gdy spółka publiczna jest większościowym czy nawet jedynym udziałowcem / akcjonariuszem.

Powyższe zostało wskazane wprost przez Ministerstwo Finansów w Q&A publikowanych na stronie internetowej ministerstwa.[4]

Należy podkreślić, że dotyczy to także sytuacji, gdy weryfikacja struktury własnościowej spółki polskiej prowadzi do zagranicznej spółki notowanej – nawet jeżeli w państwie, w którym ta spółka ma siedzibę, obowiązują regulacje zwalniające ich spółki zależne od obowiązku ustalania beneficjenta czy też wprowadzające w tym zakresie określone ułatwienia. Te zwolnienia czy ułatwienia nie mają bowiem wpływu na interpretację przepisów polskich.

Czy duże rozdrobnienie akcjonariatu zwalnia od konieczności zgłoszenia do CRBR?

Stopień rozdrobnienia akcjonariatu nie ma znaczenia dla istnienia obowiązku zgłoszenia do CRBR. Ciąży on na każdej spółce akcyjnej niebędącej spółką publiczną, niezależnie od jej struktury czy innych szczególnych przymiotów.

Mówiąc szerzej, nawet, gdyby w takiej spółce nie było żadnego akcjonariusza posiadającego ponad 25% czy nawet żadnego akcjonariusza posiadającego więcej niż 5% albo i 1% – konieczne jest ustalenie beneficjentów rzeczywistych spółki i ich zgłoszenie do rejestru. Może się bowiem zdarzać tak, że mimo formalnego rozdrobnienia uprawnień właścicielskich poniżej ustawowego progu 25%+, określona osoba skupiać będzie w swoim ręku inne uprawnienia wyszczególnione w definicji beneficjenta rzeczywistego.

Nawet zaś gdyby rozdrobnienie akcjonariatu prowadziło do takiego rozproszenia uprawnień i kontroli, że nie można ustalić osoby beneficjenta rzeczywistego, konieczne jest zgłoszenie do rejestru tzw. beneficjenta zastępczego, czyli osoby zajmującej w spółce wyższe stanowisko kierownicze.[5]

Co z prostą spółką akcyjną?

Na wejście w życie przepisów o prostej spółce akcyjnej czekają już od dawna twórcy startupów i potencjalni inwestorzy.

Choć jak okazało się w międzyczasie, nowa forma prawna została odroczona o kolejny rok[6], ustawodawca tworząc przepisy o CRBR pomyślał także o niej. Od momentu wejścia w życie przepisów o PSA, również tego typu spółki będą musiały dokonywać zgłoszeń. Nie przewidziano w tym zakresie wyjątków.

***

Deadline na dokonanie zgłoszenia do CRBR coraz bliżej – już za nieco ponad miesiąc, każda spółka objęta zakresem regulacji powinna mieć zidentyfikowanego i ujawnionego w rejestrze beneficjenta rzeczywistego. Szczególnie przy rozbudowanej strukturze i udziale spółek zagranicznych czynności te mogą być czasochłonne, dlatego warto rozpocząć je jak najszybciej.

W razie jakichkolwiek pytań lub wątpliwości związanych z Państwa obowiązkami w CRBR, zapraszamy do kontaktu.

 

[1] Ustawa z dnia 1.03.2018 r. o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu z późn. zm., tekst jednolity Dz.U. z 2019 r. poz. 1115

[2] Ustawa z dnia 29.07.2005 r. z późn. zm., tekst jednolity Dz.U. z 2019 r. poz. 623

[3] Pełna lista podmiotów obowiązanych znajduje się w art. 2 ust. 1 ustawy AML/CFT

[4] https://www.gov.pl/web/finanse/zgloszenie-informacji-do-centralnego-rejestru-beneficjentow-rzeczywistych

[5] Pojęciu beneficjenta zastępczego poświęcimy osobny wpis.

[6] Wejście w życie przepisów o PSA przesunięto na 1.03.2021r. na mocy ustawy z dnia 13.02.2020 r. o zmianie ustawy – Kodeks postępowania cywilnego oraz niektórych innych ustaw, Dz.U. z 2020r. poz. 288