09 mar Zmiany w ustawie o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy w tym dot. CRBR i beneficjentów rzeczywistych

Na stronie Rządowego Centrum Legislacji pojawił się projekt ustawy o zmianie ustawy o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy i finansowaniu terroryzmu. Jego głównym celem jest implementacja do polskiego porządku prawnego postanowień 5 Dyrektywy AML.

Najważniejsze zmiany:

Rozszerzenie definicji podmiotu obowiązanego

Ustawa rozszerza definicję podmiotu obowiązanego o przedsiębiorców:

• świadczących usługi polegające na sporządzaniu deklaracji, prowadzeniu ksiąg podatkowych, udzielaniu porad oraz opinii z zakresu prawa podatkowego lub celnego;
• prowadzących lub pośredniczących w handlu dziełami sztuki (również, jeśli handel prowadzony jest przez galerie sztuki lub domy aukcyjne);
• przechowujących dzieła sztuki, prowadzących handel dziełami sztuki lub występujących w charakterze pośredników w handlu dziełami sztuki, gdy działalność taka prowadzona jest przez wolne porty.
  
  

Zmiana definicji beneficjenta rzeczywistego

Zgodnie z proponowaną zmianą, za beneficjenta rzeczywistego uznaje się „każdą osobę fizyczną”, co oznacza, że w procesie ustalania beneficjenta należy zawsze zweryfikować każdą z przesłanek wskazanych w ustawie.

Co więcej ustawodawca zdecydował się również na zmianę definicji poprzez zastąpienie słowa „klient” słowami „osoba prawna”. Chociaż definicja nadal nie jest przejrzysta, to zmianę należy ocenić pozytywnie, zwłaszcza, że eliminuje niektóre z występujących aktualnie wątpliwości interpretacyjnych.

Pozytywną zmianą jest również wprowadzenie zapisu umożliwiającego wskazanie jako beneficjenta rzeczywistego trustu osoby fizycznej o uprawnieniach lub obowiązkach równoważnych do uprawnień / obowiązków m.in. założyciela, powiernika czy nadzorcy trustu.

Stosowanie środków bezpieczeństwa finansowego

Ustawodawca nałożył na podmioty prowadzące działalność związaną z obrotem walutami wirtualnymi obowiązek stosowania środków bezpieczeństwa finansowego w odniesieniu do transakcji okazjonalnych o równowartości co najmniej 1000 euro z wykorzystaniem walut wirtualnych.

Ponadto rozszerzono obowiązek stosowania środków bezpieczeństwa finansowego wobec dotychczasowych klientów instytucji obowiązanych. Po zmianie ustawy konieczne będzie stosowanie środków bezpieczeństwa m.in. w przypadku, gdy doszło do zmiany danych dotyczących klienta lub beneficjenta rzeczywistego. Niezbędne będzie to także w przypadkach, gdy na instytucjach obowiązanych ciąży obowiązek skontaktowania się z klientem w celu weryfikacji informacji o beneficjentach rzeczywistych, w szczególności, gdy zobowiązanie takie wynika z przepisów ustawy o wymianie informacji podatkowych z innymi państwami.

Identyfikacja klienta i beneficjenta rzeczywistego

Ustawodawca zniósł obowiązek każdorazowego ustalania przez instytucje obowiązane danych dotyczących serii i numeru dokumentu stwierdzającego tożsamość. Jak wskazano w uzasadnieniu do projektu ustawy, identyfikacja klienta oraz beneficjenta rzeczywistego przez podanie numeru PESEL będzie wystarczająca. Obowiązek ustalania danych dotyczących serii i numeru dokumentu stwierdzającego tożsamość będzie obowiązkiem instytucji obowiązanej tylko wtedy, gdy będzie ona w posiadaniu takich danych.

Projekt przewiduje również, że instytucja obowiązana identyfikując beneficjenta rzeczywistego, nie może bazować wyłącznie na informacjach zawartych w CRBR.

Wewnętrzna procedura w zakresie przeciwdziałania praniu pieniędzy i finansowaniu terroryzmu

Ustawodawca wskazał dodatkowe elementy, jakie powinna zawierać wewnętrzna procedura tj.

• zasady odnotowywania rozbieżności pomiędzy informacjami zgromadzonymi w CRBR a informacjami o beneficjentach ustalonymi w związku ze stosowaniem ustawy;
• zasady dokumentowania utrudnień stwierdzonych w związku z weryfikacją tożsamości beneficjenta rzeczywistego oraz czynności podejmowanych w związku z identyfikacją jako beneficjenta osoby zajmującej wyższe stanowisko kierownicze.

Co więcej wewnętrzna procedura ma podlegać bieżącej weryfikacji oraz w razie potrzeby, aktualizacji.  Wskazano również zapis, zgodnie z którym wprowadzenie procedury oraz jej aktualizacja podlega akceptacji kadry kierowniczej wyższego szczebla.

CRBR na nowo

Zmiana polega na rozszerzeniu katalogu podmiotów, które są zobowiązane do zgłaszania informacji o beneficjentach rzeczywistych m.in. o trusty (we wskazanych w projekcie okolicznościach), spółki partnerskie, spółki europejskie, spółdzielnie, stowarzyszenia podlegające wpisowi do KRS oraz fundacje.

Wskazano również, że beneficjent rzeczywisty ma obowiązek dostarczyć podmiotowi, który musi dokonać wpisu do CRBR wszystkich niezbędnych informacji oraz dokumentów potrzebnych do dokonania wpisu.

Ponadto instytucja obowiązana będzie musiała wskazywać rozbieżności pomiędzy stanem faktycznym dotyczącym klienta, ustalonym przez instytucję obowiązaną a danymi dostępnymi w CRBR. Aby usprawnić proces przekazywania informacji przewidziano możliwość wykorzystania w tym celu CRBR.

Nowy rozdział dotyczący działalności na rzecz spółek lub trustów

Ustawodawca wskazał, że działalność polegająca na świadczeniu usług takich jak m.in. tworzenie osoby prawnej, pełnienie funkcji członka zarządu, zapewnianie siedziby, adresu prowadzenia działalności osobie prawnej, wymiana walut wirtualnych jest działalnością reglamentowaną i może być wykonywana po uzyskaniu wpisu do rejestru działalności na rzecz spółek lub trustów. Regulacja nie obejmuje m.in. radców prawnych oraz adwokatów.

Podmiot, który nie dopełni obowiązku uzyskania wpisu do rejestru działalności na rzecz spółek lub trustów będzie podlegał karze pieniężnej w wysokości do 100 tys. zł.

Pozostałe zmiany w ustawie to m.in.:

• wyższe ryzyko prania pieniędzy i finansowania terroryzmu w przypadku powiązania stosunków gospodarczych lub transakcji okazjonalnej ze wskazanymi w ustawie towarami m.in. ropą naftową, bronią, metalami szlachetnymi czy produktami tytoniowymi;
• wskazanie działań stanowiących wzmożone środki bezpieczeństwa finansowego;
• konieczność uzyskania zezwolenia GIIF lub KNF w przypadku utworzenia przez instytucję obowiązaną oddziału lub przedstawicielstwa w państwie trzecim wysokiego ryzyka;
• konieczność zapewnienia przez instytucje obowiązane udziału osób wykonujących obowiązki związane z przeciwdziałaniem praniu pieniędzy w programach szkoleniowych uwzględniających zagadnienia związane z ochroną danych osobowych.

Podsumowując, niektóre zmiany należy ocenić jak najbardziej pozytywnie. Część z nich m.in. doprecyzowanie definicji beneficjenta rzeczywistego czy wskazanie, jakie działania stanowią wzmożone środki bezpieczeństwa finansowego z pewnością ułatwią wykonywanie postanowień ustawy.

Będziemy na bieżąco monitorować temat i informować o losach projektu.