30 wrz Obowiązek informowania ZUS o każdej umowie o dzieło od 2021 r.

1 stycznia 2021 r. wejdą w życie zmiany do ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, wprowadzone tzw. tarczą antykryzysową 1.0. Choć nowelizacja z pozoru nie jest spora, może stanowić kolejny krok w kierunku zmiany podejścia do umów cywilnoprawnych, dając asumpt do kontroli umów o dzieło. Jedną z wprowadzanych nowości jest konieczność poinformowania Zakładu Ubezpieczeń Społecznych o zawarciu umowy o dzieło. Płatnik składek będzie miał na to 7 dni od daty jej zawarcia.

Wszystkie umowy o dzieło objęte nowym obowiązkiem?

Nowelizacja ustawy zakłada pewne wyjątki od konieczności zgłaszania umów o dzieło do ZUS. Obowiązek nie będzie obejmował umów zawartych z osobą, z którą płatnik pozostaje w stosunku pracy lub w ramach której osoba ta wykonuje pracę na rzecz pracodawcy (pomimo zawarcia umowy z innym podmiotem).

Tym samym spod obowiązku mają być wyłączone umowy o dzieło, które w tych konkretnych przypadkach podlegają oskładkowaniu (co stanowi wyjątek od zasady, zgodnie z którą od umów o dzieło nie są odprowadzane składki na ubezpieczenia społeczne).

Informacje o zawartych umowach o dzieło będą ewidencjonowane na koncie płatnika składek.

Obowiązek zgłaszania umów do ZUS w praktyce

Mimo iż zmiany dotyczące umów o dzieło wejdą w życie za 3 miesiące, nowe obowiązki generują wiele pytań ze strony płatników składek. Najczęściej pojawiające się wątpliwości dotyczą zakresu informacji dotyczących poszczególnych umów o dzieło, które będzie trzeba przekazać do ZUS. Ustawa przewiduje, że w drodze rozporządzenia zostanie wprowadzony wzór informacji o zawartych umowach o dzieło (na ten moment wspomniany wzór nie został opublikowany – informacje uzyskane telefonicznie w tym temacie z Ministerstwa / ZUS, można podsumować jednym wyrażeniem: „trzeba czekać”).

Nie jest wykluczone, że obowiązek zgłoszenia umów do ZUS będzie dotyczył współpracy w ramach wcześniej zawartych umów ramowych lub wcześniejszych umów o dzieło, które zostaną aneksowane po 1 stycznia 2021 r.

Czemu mają służyć wprowadzane zmiany?

Zgodnie z oficjalnym uzasadnieniem, mają one usprawnić proces wypłat „tarczowych” świadczeń pomocowych dla osób, wykonujących pracę na podstawie umów o dzieło, a jednocześnie mają minimalizować ryzyko ewentualnych nadużyć w tych przypadkach. Wiele osób kwestionuje jednak przedstawioną argumentację wskazując, że pierwsze wypłaty świadczeń miały miejsce już kilka miesięcy temu. Omawiany obowiązek wejdzie w życie natomiast dopiero w roku 2021 i wyposaży ZUS w dużą wiedzę o faktycznym wykorzystaniu umów o dzieło przez konkretne podmioty. Co może to oznaczać w praktyce?

• Wzmożone kontrole ZUS – by zweryfikować, czy zawierane umowy cywilnoprawne, również o dzieło, nie powinny zostać przekwalifikowane. Nowy obowiązek informacyjny ułatwi organom uzyskanie informacji o podmiotach, które regularnie zawierają tego typu umowy.

• Wprowadzenie kolejnych zmian przepisów – by w konsekwencji doprowadzić do oskładkowania umów cywilnoprawnych, tzw. „umów śmieciowych” (co – jak wynika z informacji przekazanych przez Business Insider Polska – zostało niedawno poruszone na forum Rady Dialogu Społecznego).

Jak przygotować się do nadchodzących zmian?

Na trzy miesiące przed wprowadzeniem obowiązku zgłaszania umów o dzieło do ZUS, warto poświęcić chwilę na weryfikację czy też uporządkowanie wewnętrznej polityki zawierania umów cywilnoprawnych. Odpowiednio szybkie podjęcie takich działań pomoże ograniczyć ryzyko rekwalifikacji zawieranych umów. Stąd w pierwszej kolejności należy skupić się na:

• przeglądzie wzorów umów o dzieło, używanych na co dzień i wielokrotnie powielanych – czy ich treść jest faktycznie charakterystyczna dla umowy o dzieło;
• weryfikacji zawartych umów o dzieło – czy zlecane w ich ramach prace są charakterystyczne dla umowy o dzieło oraz ocenie ryzyka ewentualnego zakwestionowania takiej kwalifikacji (należy wziąć pod uwagę również wydatki związane z obowiązkiem uiszczenia zaległych składek);
• sprawdzeniu, czy do już zawartych umów o dzieło (np. ramowych) zastosowanie będzie miał nowy obowiązek;
• planowanych przyszłych umowach o dzieło –  czy współpraca w oparciu o taki typ umowy będzie w danym przypadku bezpieczna.

Powyższe można połączyć z rewizją dokumentacji w związku ze wzrostem stawek minimalnych, które również zaczną obowiązywać od 1 stycznia 2021 r.