IPCEI – Important Projects of Common European Interest – ważny kierunek pomocy publicznej

Mechanizm IPCEI (Important Projects of Common European Interest) to jeden z najważniejszych instrumentów wspierających politykę gospodarczą oraz politykę konkurencji Unii Europejskiej, a jednocześnie jeden z najskromniej uregulowanych obszarów pomocy publicznej.

Niewątpliwie warto się nim zainteresować, planując nowe, innowacyjne inwestycje lub projekty badawczo – rozwojowe.

Poniżej znajdziecie Państwo najważniejsze informacje o IPCEI.

Podstawa prawna IPCEI

Podstawą projektów IPCEI jest Traktat o Funkcjonowaniu Unii Europejskiej, który w art. 107 (3) (b) stanowi, że za zgodną z rynkiem wewnętrznym można uznać pomoc przeznaczona na wspieranie realizacji ważnych projektów, stanowiących przedmiot wspólnego europejskiego zainteresowania lub mająca na celu zaradzenie poważnym zaburzeniom w gospodarce Państwa Członkowskiego.

Urzeczywistnieniem IPCEI jest wydany w dniu 1 lipa 2014 roku przez Komisję Europejską Komunikat Kryteria analizy zgodności z rynkiem wewnętrznym pomocy państwa na wspieranie realizacji ważnych projektów stanowiących przedmiot wspólnego europejskiego zainteresowania.

Komunikat ma łącznie 9 stron i wspólnie z cytowanym powyżej art. 107 (3) (b) stanowi całą podstawę prawną funkcjonowania IPCEI.

Założenia komunikatu obowiązywać miały do końca 2020 roku, ale podobnie jak inne kluczowe regulacje (np. wytyczne w sprawie pomocy regionalnej) ich obowiązywanie zostało przeniesione na termin do końca 2021 roku.

Założenia nowego Komunikatu są przedmiotem publicznych konsultacji do 20 kwietnia 2021  r. (https://ec.europa.eu/competition/consultations/2021_ipcei/index_en.html)

Projekty IPCEI

Z Komunikatu IPCEI wynikają podstawowe założenia projektów mogących uzyskać pomoc publiczną w ramach IPCEI, tj.:

  1. powinny być wysoce innowacyjne;
  • powinny obejmować swoim działaniem kilka państw członkowskich, a korzyści z nich płynące muszą rozciągać się na znaczną część Unii Europejskiej (efekt spill over);
  • muszą w konkretny, jasny i identyfikowalny sposób przyczyniać się o realizacji jednego lub więcej celów Unii, na przykład mieć podstawowe znaczenie dla strategii „Europa 2020”, Europejskiej Przestrzeni Badawczej, Europejskiej strategii w dziedzinie kluczowych technologii wspomagających, Strategii energetycznej dla Europy, Ram politycznych do 2030 r. doty­czących klimatu i energii, Europejskiej strategii bezpieczeństwa energetycznego, Strategii w zakresie elektroniki, Transeuropejskich sieci transportowych i energetycznych, a także unijnych inicjatyw przewod­nich takich jak: Unia innowacji, Europejska agenda cyfrowa, Europa efektywnie korzystająca z zasobów, czy Zintegrowana polityka przemysłowa w erze globalizacji;
  • muszą być współfinansowane przez beneficjenta.

Pomoc publiczna w ramach IPCEI

Tak określone projekty mogą uzyskać pomoc publiczną, której:

  1. maksymalna wysokość zostaje określona w oparciu o lukę w finansowaniu w odniesieniu do kosztów kwalifikowanych. Intensywność może sięgać do 100% kosztów kwalifikowanych;
  • koszty kwalifkowane obejmują zarówno fazę RDI (Reaserch, Development and Innovation), jak i  fazę FID (First Industrial Deployment);
  • katalog kosztów kwalifikowanych jest dość szeroko, w porównaniu do typowych projektów badawczo-rozwojowych.

Strategiczne łańcuchy wartości

W celu wskazania obszarów priorytetowych IPCEI Komisja Europejska powołała Strategic Forum for IPCEI (zarządzane przez DG Grow), które wybrało 6 priorytetowych strategicznych łańcuchów wartości (określając jednocześnie rekomendacje dla nich).W ten sposób nadano kierunek wyboru projektów IPCEI. Są to:

  1. Czyste, połączone i autonomiczne pojazdy (Clean, connected and autonomous vehicles CCAV);
  2. Inteligentne zdrowie  (Smart Health);
  3. Przemysł niskoemisyjny industry (Low CO2 emissions);
  4. Technologie i systemy wodorowe (Hydrogen technologies and systems);
  5. Przemysłowy Internet Rzeczy (Industrial Internet of Things);
  6. Cyberbezpieczeństwo (Cybersecurity)

IPCEI  w praktyce

IPCEI jest wyjątkową formą udzielania wsparcia, która dotyczyć może wyłącznie projektów zatwierdzonych uprzednio przed Komisję Europejską.

Komisja wydaje jedną decyzję obejmującą wszystkich, która jednocześnie z uwagi na szczegółowe opisanie projektów indywidualnych traktowana jest również jak decyzja indywidualna.

Proces pozyskania pomocy publicznej w ramach IPCEI dzieje się na dwóch poziomach – europejskim i krajowym, które zakładają współpracę państw członkowskich i potencjalnych beneficjentów.

Kamienie milowe IPCEI to:

– dokument „chapeau” – wspólny dokument określający podstawowe założenia i cele projektu;

– project portfolio – dokument opisującymi projekt każdego z potencjalnych beneficjentów;

– pre- i notyfikacja pomocy publicznej do Komisji Europejskiej;

– decyzja Komisji Europejskiej, uznająca pomoc publiczną za zgodną z rynkiem wewnętrznym;

– udzielenie pomocy na poziomie krajowym w poszczególnych państwach członkowskich.

Projekty IPCEI w Polsce

Pierwszym i póki co jedynym projektem IPCEI, który w Polsce uzyskał pomoc publiczną jest projekt wpisujący się w IPCEI for battery value chain (zatwierdzony decyzją Komisji Europejskiej z 9 grudnia 2019 r. https://ec.europa.eu/commission/presscorner/detail/en/ip_19_6705).

Polską podstawą udzielenia pomocy był program pomocowy w postaci rozporządzenia Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego z  19 sierpnia 2020 r., w sprawie udzielania pomocy publicznej za pośrednictwem Narodowego Centrum Badań i Rozwoju.

Kolejnym potencjalnym IPCEI w Polsce może być IPCEI Mikroelektronika. Do 24 stycznia 2021 r. Ministerstwo Rozwoju, Pracy i Technologii zbierało założenia projektów w celu zidentyfikowania przedsiębiorstw zainteresowanych tym obszarem  technologicznym – na poziomie krajowym jest to pierwszy krok do udzielenia pomocy publicznej w ramach IPCEI.