22 mar IPCEI – Important Projects of Common European Interest – ważny kierunek pomocy publicznej
Mechanizm IPCEI (Important Projects of Common European Interest) to jeden z najważniejszych instrumentów wspierających politykę gospodarczą oraz politykę konkurencji Unii Europejskiej, a jednocześnie jeden z najskromniej uregulowanych obszarów pomocy publicznej.
Niewątpliwie warto się nim zainteresować, planując nowe, innowacyjne inwestycje lub projekty badawczo – rozwojowe.
Poniżej znajdziecie Państwo najważniejsze informacje o IPCEI.
Podstawa prawna IPCEI
Podstawą projektów IPCEI jest Traktat o Funkcjonowaniu Unii Europejskiej, który w art. 107 (3) (b) stanowi, że za zgodną z rynkiem wewnętrznym można uznać pomoc przeznaczona na wspieranie realizacji ważnych projektów, stanowiących przedmiot wspólnego europejskiego zainteresowania lub mająca na celu zaradzenie poważnym zaburzeniom w gospodarce Państwa Członkowskiego.
Urzeczywistnieniem IPCEI jest wydany w dniu 1 lipa 2014 roku przez Komisję Europejską Komunikat Kryteria analizy zgodności z rynkiem wewnętrznym pomocy państwa na wspieranie realizacji ważnych projektów stanowiących przedmiot wspólnego europejskiego zainteresowania.
Komunikat ma łącznie 9 stron i wspólnie z cytowanym powyżej art. 107 (3) (b) stanowi całą podstawę prawną funkcjonowania IPCEI.
Założenia komunikatu obowiązywać miały do końca 2020 roku, ale podobnie jak inne kluczowe regulacje (np. wytyczne w sprawie pomocy regionalnej) ich obowiązywanie zostało przeniesione na termin do końca 2021 roku.
Założenia nowego Komunikatu są przedmiotem publicznych konsultacji do 20 kwietnia 2021 r. (https://ec.europa.eu/competition/consultations/2021_ipcei/index_en.html)
Projekty IPCEI
Z Komunikatu IPCEI wynikają podstawowe założenia projektów mogących uzyskać pomoc publiczną w ramach IPCEI, tj.:
- powinny być wysoce innowacyjne;
- powinny obejmować swoim działaniem kilka państw członkowskich, a korzyści z nich płynące muszą rozciągać się na znaczną część Unii Europejskiej (efekt spill over);
- muszą w konkretny, jasny i identyfikowalny sposób przyczyniać się o realizacji jednego lub więcej celów Unii, na przykład mieć podstawowe znaczenie dla strategii „Europa 2020”, Europejskiej Przestrzeni Badawczej, Europejskiej strategii w dziedzinie kluczowych technologii wspomagających, Strategii energetycznej dla Europy, Ram politycznych do 2030 r. dotyczących klimatu i energii, Europejskiej strategii bezpieczeństwa energetycznego, Strategii w zakresie elektroniki, Transeuropejskich sieci transportowych i energetycznych, a także unijnych inicjatyw przewodnich takich jak: Unia innowacji, Europejska agenda cyfrowa, Europa efektywnie korzystająca z zasobów, czy Zintegrowana polityka przemysłowa w erze globalizacji;
- muszą być współfinansowane przez beneficjenta.
Pomoc publiczna w ramach IPCEI
Tak określone projekty mogą uzyskać pomoc publiczną, której:
- maksymalna wysokość zostaje określona w oparciu o lukę w finansowaniu w odniesieniu do kosztów kwalifikowanych. Intensywność może sięgać do 100% kosztów kwalifikowanych;
- koszty kwalifkowane obejmują zarówno fazę RDI (Reaserch, Development and Innovation), jak i fazę FID (First Industrial Deployment);
- katalog kosztów kwalifikowanych jest dość szeroko, w porównaniu do typowych projektów badawczo-rozwojowych.
Strategiczne łańcuchy wartości
W celu wskazania obszarów priorytetowych IPCEI Komisja Europejska powołała Strategic Forum for IPCEI (zarządzane przez DG Grow), które wybrało 6 priorytetowych strategicznych łańcuchów wartości (określając jednocześnie rekomendacje dla nich).W ten sposób nadano kierunek wyboru projektów IPCEI. Są to:
- Czyste, połączone i autonomiczne pojazdy (Clean, connected and autonomous vehicles CCAV);
- Inteligentne zdrowie (Smart Health);
- Przemysł niskoemisyjny industry (Low CO2 emissions);
- Technologie i systemy wodorowe (Hydrogen technologies and systems);
- Przemysłowy Internet Rzeczy (Industrial Internet of Things);
- Cyberbezpieczeństwo (Cybersecurity)
IPCEI w praktyce
IPCEI jest wyjątkową formą udzielania wsparcia, która dotyczyć może wyłącznie projektów zatwierdzonych uprzednio przed Komisję Europejską.
Komisja wydaje jedną decyzję obejmującą wszystkich, która jednocześnie z uwagi na szczegółowe opisanie projektów indywidualnych traktowana jest również jak decyzja indywidualna.
Proces pozyskania pomocy publicznej w ramach IPCEI dzieje się na dwóch poziomach – europejskim i krajowym, które zakładają współpracę państw członkowskich i potencjalnych beneficjentów.
Kamienie milowe IPCEI to:
– dokument „chapeau” – wspólny dokument określający podstawowe założenia i cele projektu;
– project portfolio – dokument opisującymi projekt każdego z potencjalnych beneficjentów;
– pre- i notyfikacja pomocy publicznej do Komisji Europejskiej;
– decyzja Komisji Europejskiej, uznająca pomoc publiczną za zgodną z rynkiem wewnętrznym;
– udzielenie pomocy na poziomie krajowym w poszczególnych państwach członkowskich.
Projekty IPCEI w Polsce
Pierwszym i póki co jedynym projektem IPCEI, który w Polsce uzyskał pomoc publiczną jest projekt wpisujący się w IPCEI for battery value chain (zatwierdzony decyzją Komisji Europejskiej z 9 grudnia 2019 r. https://ec.europa.eu/commission/presscorner/detail/en/ip_19_6705).
Polską podstawą udzielenia pomocy był program pomocowy w postaci rozporządzenia Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego z 19 sierpnia 2020 r., w sprawie udzielania pomocy publicznej za pośrednictwem Narodowego Centrum Badań i Rozwoju.
Kolejnym potencjalnym IPCEI w Polsce może być IPCEI Mikroelektronika. Do 24 stycznia 2021 r. Ministerstwo Rozwoju, Pracy i Technologii zbierało założenia projektów w celu zidentyfikowania przedsiębiorstw zainteresowanych tym obszarem technologicznym – na poziomie krajowym jest to pierwszy krok do udzielenia pomocy publicznej w ramach IPCEI.