14 kw. Łączenie różnych form wsparcia – możliwości oraz limity
Subwencje finansowe w ramach PFR 1.0 i 2.0, dofinansowanie do wynagrodzeń z FGŚP (i to na różnych podstawach), dofinansowanie do wynagrodzeń na podstawie umowy ze starostą, pożyczki, zwolnienia z płatności należności z tytułu ZUS i wiele innych… Od ponad roku przedsiębiorcy mają możliwość otrzymania wsparcia z różnych źródeł, a sytuacja pandemiczna często zmusiła ich do korzystania z wielu dotacji i ulg na raz. Jednym z podstawowych pytań było więc to, czy mogę łączyć ze sobą różne formy pomocy? Sytuacji nie ułatwia fakt, że znaczna część środków stanowi pomoc publiczną, co wiążę się z dodatkowymi rygorami. Wsparcie udzielane jest też często jedynie na podstawie oświadczenia przedsiębiorcy (kontrola może pojawić się dopiero później). Warto więc już teraz zweryfikować, czy na pewno byliśmy uprawnieni do otrzymania konkretnych środków.
Miecz do Tarczy – czyli Tymczasowe ramy
W zakresie pomocy publicznej, celem skoordynowanego i zgodnego z prawem unijnym działania państw członkowskich w czasie pandemii, Komisja Europejska wydała Komunikat dot. Tymczasowych ram środków pomocy państwa w celu wsparcia gospodarki w kontekście trwającej epidemii COVID-19 z dnia 19 marca 2020 r. (tzw. Tymczasowe ramy, były one dotychczas kilkukrotnie zmieniane).
Tymczasowe ramy miały ułatwić państwom członkowskim wprowadzanie dodatkowego wsparcia dla przedsiębiorców. Ich kluczowym założeniem jest możliwie sprawne zgłoszenie przez państwo członkowskie danego środka pomocowego oraz szczególny tryb wydawania decyzji przez KE.
Na ich podstawie przedsiębiorcom udzielane są różne instrumenty wsparcia podzielone na poszczególne sekcje. Prawidłowe przyporządkowanie środka pomocowego do właściwej sekcji pomoże w odpowiedzi na pytanie, czy można łączyć go z inną pomocą, a jeśli tak, to na jakich zasadach.
Limit pomocy publicznej
Szczególnie istotne jest w tym kontekście przestrzeganie limitu pomocy publicznej, który został ustalonych dla środków udzielanych w ramach sekcji 3.1 .
Łączna wartość nominalna pomocy publicznej dla przedsiębiorstwa w ramach tej sekcji nie mogła początkowo przekroczyć następujących kwot:
- 100 tys. EUR – gdy przedsiębiorstwo prowadzi działalność w sektorze produkcji podstawowej produktów rolnych,
- 120 tys. EUR – gdy przedsiębiorstwo prowadzi działalność w sektorze rybołówstwa i akwakultury,
- 800 tys. EUR – w pozostałych przypadkach.
Wprawdzie aktualnie limity na przedsiębiorstwo zostały podwyższone i wynoszą odpowiednio: 225 000 EUR/ 270 000 EUR/ 1.800.000 EUR – niemniej ich stosowanie nie następuje automatycznie. Państwa członkowskie zainteresowane wprowadzeniem takich zmian muszą jeszcze notyfikować zmiany obowiązujących programów pomocowych.
Obliczanie limitu pomocy publicznej a podmioty powiązane
Sumowaniu w ramach wskazanych limitów podlegają środki udzielone w ramach sekcji 3.1, a więc przykładowo pomoc otrzymaną w ramach zwolnienia ze składek ZUS dla celów obliczenia limitu sumuje się ze środkami otrzymanymi w ramach Tarczy Finansowej PFR 1.0 dla MŚP.
Oczywiście może wydawać się, że limit jest stosunkowo wysoki (szczególnie dla MŚP).
Co jednak istotne na potrzeby badania, czy limit nie został przekroczony należy wziąć pod uwagę wszelką wcześniejszą pomoc z sekcji 3.1 otrzymaną przez beneficjenta oraz podmioty z nim powiązane w rozumieniu art. 3 ust. 3 załącznika 1 do rozporządzenia Komisji (UE) nr 651/2014. Do ustalania dostępnego limitu należy jednak uwzględniać jedynie pomoc z sekcji 3.1 udzielaną przez władze polskie.
Przed uzyskaniem wsparcia konieczne jest więc nie tylko zweryfikowanie wykorzystania pomocy przez podmiot składający wniosek, ale zbadanie na poziomie grupy kapitałowej, jakiego rodzaju środki pomocowe otrzymywały poszczególne spółki, w jakiej wysokości, czy należy je uwzględnić przy wyliczeniu limitu, i ostatecznie, czy nie doszło do przekroczenia limitu pomocy publicznej na poziomie grupy, co będzie warunkowało, czy nasz podmiot może jeszcze starać się o pomoc.
Nie jest to kwestia łatwa i oczywista, szczególnie w większych grupach kapitałowych, o rozbudowanych powiązaniach. Ponadto informacja o uzyskanej pomocy we właściwych rejestrach pojawia się z opóźnieniem.
Jeśli udzielenie pomocy skutkowałoby przekroczeniem limitu, pomoc nie może być udzielona lub – jeszcze przed jej przyznaniem – może zostać pomniejszona tak, aby jej wartość mieściła się w dostępnym limicie. Jednocześnie jeżeli pomoc została już udzielona, jednak nienależnie, tj. doszło do przekroczenia limitu, powinna być ona co do zasady zwrócona.
Kumulacja z innymi formami pomocy
Limit pomocy nie jest jedynym ograniczeniem. Choć środki pomocowe w znacznym zakresie można ze sobą kumulować, każdorazowo należy upewnić się, jakie są zasady takiej kumulacji.
Przykładowo- pomoc z sekcji 3.1 i pomoc de minimis można kumulować bez ograniczeń (oczywiście przy przestrzeganiu limitów dla każdego ze źródeł). Jeśli natomiast pomoc z danej sekcji jest udzielana na konkretne koszty kwalifikowane, zazwyczaj pojawiają się dodatkowe ograniczenia.
Innymi słowy – zasady nie są łatwe ani jednoznaczne. Każdorazowo należy upewnić się, czy możemy starać się jeszcze o pomoc z innego środka i w jakim zakresie.
A co ze środkami, które nie stanowią pomocy publicznej?
Świadczenia na rzecz ochrony miejsc pracy z art. 15 g/ 15 gg Ustawy[i] nie stanowią pomocy publicznej. Czy można je więc dowolnie łączyć z innymi formami wsparcia? Nic bardziej mylnego.
W przypadku obu instrumentów beneficjent może otrzymać pomoc wyłącznie w przypadku, jeśli nie uzyskał dofinansowania w odniesieniu do tych samych pracowników w zakresie takich samych tytułów wypłat na rzecz ochrony miejsc pracy.
Sformułowanie „w zakresie takich samych tytułów wypłat” powoduje w praktyce najwięcej wątpliwości. Czy jeśli otrzymałem wsparcie z art. 15g Ustawy w zakresie wynagrodzeń za maj, czerwiec, lipiec 2020 r., to mogę otrzymać ponowne wsparcie z art. 15gg Ustawy albo dofinansowanie części kosztów wynagrodzeń na podstawie art. 15 zzb Ustawy (dofinansowanie od starosty) na inne miesiące, ale dla tych samych pracowników ?
Choć sytuacja nie jest jednoznaczna i można by znaleźć argumenty na korzyść przedsiębiorców, to jednak MPiPS jednoznacznie neguje taką możliwość. Zgodnie ze stanowiskiem Ministerstwa wykorzystanie wsparcia na danego pracownika przez 3 miesiące na podstawie któregokolwiek ze wspomnianych przepisów uniemożliwia ponowne wsparcie w oparciu o inny ze środków.
Z informacji uzyskanych przez urzędy wiemy, że nagminnym działaniem jest przede wszystkim łączenie przez przedsiębiorców wsparcia w postaci dofinansowania wynagrodzeń pracowników na podstawie art. 15g/15gg oraz na podstawie umowy ze starostą (15zzb). Urzędnicy podkreślają, że jest to jeden z elementów, który z całą pewnością będzie dokładnie weryfikowany na etapie kontroli.
Jakie są możliwe konsekwencje nienależnie pobranej lub nienależnie wykorzystanej pomocy publicznej?
Łączenie środków pomocowych z całą pewnością powoduje najwięcej trudności, zasady są trudne i niejasne, powyższe wątpliwości to tylko kilka z wielu potencjalnych problemów. Jednocześnie nieprawidłowa kumulacja może mieć bardzo daleko idące konsekwencje.
W szczególności jeżeli środki zostały pobrane nienależne lub w nadmiernej wysokości, może to skutkować obowiązkiem zwrotu otrzymanej pomocy wraz z odsetkami. Istotne jest także, czy otrzymana pomoc została wydatkowana przez beneficjenta zgodnie z jej przeznaczeniem. Niewłaściwe wykorzystanie pomocy także może skutkować obowiązkiem jej zwrotu.
Należy pamiętać, że wnioski składane przez przedsiębiorców niejednokrotnie zawierają oświadczenia składane pod rygorem odpowiedzialności karnej za podanie fałszywych danych lub złożenie fałszywych oświadczeń. Zweryfikowanie więc, czy działaliśmy zgodnie z przepisami i wytycznymi, ma kolosalne znaczenie. Dobrze zatem wyprzedzić kontrolę i sprawdzić, czy na pewno w prawidłowy sposób działaliśmy korzystając z różnych form wsparcia.
[i] „Ustawa” – Ustawa o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych