03 wrz Już niedługo duże zmiany w funkcjonowaniu CRBR (cz. II)

W poprzedniej części wpisu przedstawiliśmy pierwszą grupę zmian, które przyniesie nowelizacja ustawy AML[1].  Było to m.in.: rozszerzenie katalogu podmiotów zobowiązanych do wpisania informacji o beneficjentach rzeczywistych w CRBR, doprecyzowanie sposobu liczenia terminów na wpis zmian, obowiązek ujawniania wszystkich obywatelstw zgłaszanych do rejestru osób fizycznych oraz wskazywanie danych osoby dokonującej zgłoszenia.

Oprócz powyższych nowości w sposobie przygotowywania zgłoszeń, nowelizacja wprowadza także kilka nowych obowiązków oraz kar.

Co nowego czeka nas w tej kwestii?

Kara za brak aktualizacji zgłoszenia oraz podanie danych nieprawdziwych

Nowe obowiązki oraz dotychczasowe doświadczenia w funkcjonowaniu rejestru, pociągnęły za sobą doprecyzowanie katalogu naruszeń, które podlegają karze pieniężnej.

Od 31 października ustawa AML będzie wskazywać wprost, że kara pieniężna w wysokości do 1.000.000 zł będzie mogła zostać nałożona na:

• podmiot obowiązany,
• powiernika
• lub osobę zajmującą stanowisko równoważne w przypadku trustów

za niedopełnienie obowiązku zgłoszenia do CRBR i aktualizacji danych w CRBR oraz za zgłoszenie informacji niezgodnych ze stanem faktycznym.

W naszej ocenie taka odpowiedzialność wynika już z obecnego brzmienia ustawy AML, gdyż przepis art. 135 ogólnie odnosił się do kwestii nieterminowego zgłoszenia informacji. Biorąc jednak pod uwagę wymogi dyrektywy AML w zakresie zapewnienia, by dane w rejestrze były odpowiednie, dokładne i aktualne, a także zasady tworzenia przepisów o charakterze sankcyjnym, nakazujące stosowanie maksymalnie precyzyjnych określeń – słusznie uznano, że – należy doprecyzować wspomniany przepis.

Nałożenie obowiązków na beneficjentów rzeczywistych

Ustawodawca wprowadza do przepisów o CRBR nową konstrukcję, tj. nałożenie obowiązków na samych beneficjentów rzeczywistych.

Beneficjent rzeczywisty będzie zobligowany do dostarczenia podmiotom dokonującym zgłoszenia wszelkich informacji oraz dokumentów niezbędnych do wskazania w zgłoszeniu wymaganych danych o nim, a także do ich aktualizowania. Ten obowiązek powinien być realizowany w terminach wskazanych w ustawie AML dla dokonania i aktualizacji zgłoszenia w CRBR.

Wykonywanie tego obowiązku przez beneficjentów rzeczywistych ma zostać zapewnione przez sankcję pieniężną. Brak realizacji będzie bowiem mógł skutkować nałożeniem na beneficjenta rzeczywistego kary w wysokości do 50.000 zł.

Zapewne praktyka pokaże, w jakich okolicznościach może dochodzić do nałożenia tej kary, natomiast podobnie jak w kontekście zmiany opisywanej w pierwszym akapicie wydaje się, że może ona wiązać się z kolejnością nowością czyli…

…wprowadzeniem postępowania wyjaśniającego

Minister właściwy do spraw finansów publicznych będzie mógł wszcząć postępowanie w celu wyjaśnienia, czy informacje zgromadzone w CRBR są prawidłowe i aktualne.

Informacje o wszczęciu oraz zakończeniu takiego postępowania będą zamieszczane w CRBR, a postępowanie może zakończyć wydanie decyzji o sprostowaniu danych w rejestrze. Decyzja taka zastąpi zgłoszenie informacji, tj. ustalone w treści decyzji dane będą z urzędu wprowadzane do CRBR.

Podkreślamy przy tym, że nie można rozpatrywać wprowadzenia postępowania wyjaśniającego i możliwości sprostowania wpisu w drodze decyzji administracyjnej w oderwaniu od pozostałych przepisów ustawy AML. Choć ta ścieżka wydaje się „niegroźna”, to trzeba pamiętać o tym, że informacje do CRBR są zgłaszane pod rygorem odpowiedzialności karnej za ich prawdziwość. Ewentualne stwierdzenie nieprawidłowości danych przez organ może być przyczynkiem do wszczęcia postępowania karnego zgodnie z art. 62 ust. 5 ustawy AML. Ponadto, w zależności od okoliczności danego przypadku, może wiązać się także z zastosowaniem opisanych wyżej sankcji pieniężnych wobec podmiotu zobowiązanego.

Obowiązek odnotowywania rozbieżności

Na instytucje obowiązane zostanie również nałożony obowiązek odnotowywania i wyjaśniania przyczyn rozbieżności między informacjami zgromadzonymi w CRBR, a ustalonymi przez nią informacjami o beneficjencie rzeczywistym klienta. Po potwierdzeniu istnienia rozbieżności, instytucja obowiązana będzie musiała przekazać ministrowi właściwemu do spraw finansów publicznych zweryfikowaną informację o tych rozbieżnościach wraz z uzasadnieniem i zgromadzoną dokumentacją. Informacje te mogą być przekazywane przez system teleinformatyczny CRBR. 

Aktualnie wskazane w ustawie AML instytucje obowiązane powinny stosować tzw. środki bezpieczeństwa finansowego. W ramach tych czynności muszą m.in. ustalać beneficjentów rzeczywistych swoich klientów. Od 31 października dodatkowo będą musiały zweryfikować swoje ustalenia z wpisem do CRBR, a jeśli występują między nimi różnice, wyjaśnić, z czego one wynikają. Jeżeli po przeprowadzeniu czynności wyjaśniających dana instytucja uzna, że dane ujawnione w CRBR są niezgodne ze stanem faktycznym, ma obowiązek zaraportowania niezgodności.

Warto przy tym zaznaczyć, że już teraz można zgłosić niezgodność już teraz jest na stronie internetowej CRBR, poprzez opcję „zgłoś uwagę dotyczącą spółki”. Mogą z tego korzystać nie tylko instytucje obowiązane, ale też jednostki współpracujące z danym podmiotem wpisanym do CRBR lub osoby fizycznie.

Przygotujmy się na zmiany w CRBR

Nadchodzące zmiany, opisane w tej i poprzedniej części artykułu, powinny ponownie zwrócić uwagę spółek i innych podmiotów zobowiązanych do wpisu w CRBR na to, jak istotne są obowiązki z zakresu AML. Wydaje się, że wiele podmiotów wciąż z niechęcią, a nawet i pewnym lekceważeniem traktuje obowiązki związane z CRBR. Wdrażane od 31 października środki kontroli nad rzetelnością procesów identyfikacji beneficjentów i prawidłowością zgłoszeń do CRBR powinny być ostatecznym sygnałem do zmiany podejścia.

Czas pozostały do wejścia w życie opisanych zmian powinniśmy wykorzystać np. na weryfikację sytuacji, sprawdzenie aktualności posiadanych danych i ich uaktualnienie. To także doskonały moment na zabezpieczenie prawidłowego wykonywania obowiązków związanych z CRBR w przyszłości, np. wdrożenie w tym zakresie odpowiednich polityk informowania czy procedur wewnętrznych.

Mając na uwadze duże zainteresowanie tematem CRBR, będziemy informować o dalszych skutkach nowelizacji.

---

[1] Ustawa o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu z dnia 1 marca 2018 r. z późn. zm. (ustawa AML)