22 wrz Ustalanie statusu przedsiębiorstwa na potrzeby zatorów płatniczych
Ustalanie statusu przedsiębiorstwa na potrzeby zatorów płatniczych niestety nie należy do prostych i intuicyjnych. Unijna definicja zawarta w Załączniku I do tzw. Rozporządzenia GBER[1], którą należy zastosować, jest szersza niż polska ustawa prawo przedsiębiorców. Należy pamiętać, że ustalenie własnego statusu na bazie ustawy prawo przedsiębiorców[2] nie jest wystarczające do prawidłowego zastosowania przepisów ustawy antyzatorowej[3]. Błędne ustalenie statusu przedsiębiorstwa może mieć z kolei dalekosiężne skutki, w tym w zakresie odpowiedzialności wykroczeniowej.
MŚP vs. duży przedsiębiorca
Do kategorii mikroprzedsiębiorstw oraz małych i średnich przedsiębiorstw (MŚP) na potrzeby ustawy antyzatorowej zalicza się przedsiębiorstwa, które:
- zatrudniają mniej niż 250 pracowników oraz
- których roczny obrót nie przekracza 50 milionów EUR lub
- roczna suma bilansowa nie przekracza 43 milionów EUR.
Za duże przedsiębiorstwa uznaje się natomiast przedsiębiorstwa niespełniające wymienionych kryteriów.
Dane należy obliczyć za trzy ostatnie lata – zgodnie z wytycznymi Rozporządzenia GBER progi powinny być bowiem przekroczone w dwóch kolejnych latach.
Z perspektywy ustawy antyzatorowej istotne jest ustalenie, czy przedsiębiorstwo jest dużym przedsiębiorcą, czy nie – w rzeczywistości znaczenie ma jedynie rozróżnienie MŚP od dużego przedsiębiorcy. Tylko te kryteria brane są pod uwagę przy przyznawaniu praw lub nakładaniu obowiązków na bazie ustawy o zatorach płatniczych. Tym samym bez znaczenia dla ustawy antyzatorowej jest, czy podmiot należy do mikro, małych czy średnich przedsiębiorców.
Nie tylko dane analizowanego przedsiębiorcy
Jeżeli przedsiębiorca jest częścią większej grupy kapitałowej, przy ustaleniu statusu przedsiębiorcy na rzecz zatorów płatniczych należy uwzględniać również zatrudnienie i obroty większości spółek z jego grupy.
Zgodnie z Rozporządzeniem GBER przepisy wymagają, aby przy ustalaniu statusu przedsiębiorcy do jego danych jednostkowych dodać odpowiednio 100% danych wszystkich przedsiębiorstw powiązanych (istotne rodzaje powiązań opisujemy poniżej) oraz proporcjonalną cześć danych wszystkich przedsiębiorstw partnerskich (o czym również za chwilę).
Przedsiębiorstwa powiązane
Powiązania ustala się między innymi, gdy dane przedsiębiorstwo:
- ma większość praw głosu w innym przedsiębiorstwie w roli udziałowca/akcjonariusza lub członka;
- ma prawo wyznaczyć lub odwołać większość członków organu administracyjnego, zarządzającego lub nadzorczego innego przedsiębiorstwa;
- ma prawo wywierać dominujący wpływ na inne przedsiębiorstwo na podstawie umowy zawartej z tym przedsiębiorstwem lub postanowień w jego statucie lub umowie spółki;
- będące udziałowcem/akcjonariuszem lub członkiem innego przedsiębiorstwa kontroluje samodzielnie, na mocy umowy z innymi udziałowcami/akcjonariuszami lub członkami tego przedsiębiorstwa, większość praw głosu udziałowców/akcjonariuszy lub członków w tym przedsiębiorstwie.
Dodatkowo istotne w pewnym zakresie są również powiązania osobowe (przez osoby fizyczne) oraz powiązania pośrednie (podmiot powiązany mojego podmiotu powiązanego – jest ze mną powiązany). Co ciekawe, jak na unijne przepisy przystało, powiązania należy ustalać również z uwzględnieniem wykładni funkcjonalnej. To oznacza, że w niektórych sytuacjach nawet brak formalnego powiązania nie wyklucza uznania przedsiębiorstwa za powiązane.
Przedsiębiorstwa partnerskie
Za przedsiębiorstwa partnerskie uznaje się wszystkie przedsiębiorstwa, które nie zostały zakwalifikowane jako przedsiębiorstwa powiązane oraz między którymi istnieje następujący związek – przedsiębiorstwo posiada co najmniej 25% kapitału innego przedsiębiorstwa lub praw głosu w takim przedsiębiorstwie.
Przy tym należy uwzględnić udziały lub prawa głosu posiadane samodzielnie lub wspólnie z co najmniej jednym przedsiębiorstwem powiązanym.
Bazowy dla ustawy antyzatorowej sposób ustalania statusu przedsiębiorstwa
Obrazując w sposób uproszczony analizę statusu przedsiębiorstwa, można wyszczególnić następujące kroki bazowe:
- Sprawdzenie danych jednostkowych badanego przedsiębiorstwa w zakresie zatrudnienia
- Sprawdzenie danych jednostkowych badanego przedsiębiorstwa w zakresie przychodu i sumy bilansowej
- Ustalenie najbliższych podmiotów powiązanych i odpowiednie zsumowanie danych tych podmiotów z danymi jednostkowymi
- Jeśli dane jednostkowe nie przekraczają progu oraz najbliższe powiązania nie wskazują na przekroczenie progów – konieczna jest dodatkowa analiza powiązań/partnerstwa
Kluczowa jest tutaj szczegółowa analiza powiązań (także osobowych) i danych finansowych wszystkich zidentyfikowanych podmiotów.
Konsekwencje ustalenia statusu przedsiębiorstwa
W sytuacji, gdy przedsiębiorca należy do grupy kapitałowej, wszystkie podmioty w ramach grupy często powinny być traktowane jak duży przedsiębiorca i to pomimo zatrudniania mniejszej liczby pracowników czy osiągania zdecydowanie niższych obrotów niż wskazany próg.
Ustalenie statusu dużego przedsiębiorcy dla zatorów płatniczych wiąże się między innymi z dodatkowymi obowiązkami, takimi jak:
- składanie oświadczeń o statusie dużego przedsiębiorcy,
- obowiązek przestrzegania maksymalnych terminów zapłaty określonych w ustawie czy
- brak możliwości dochodzenia odsetek ustawowych po upływie 30 dni od dnia spełnienia świadczenia i doręczenia faktury.
Na dużego przedsiębiorcę ustawa antyzatorowa nakłada także pośrednio obowiązek weryfikacji statusu swoich kontrahentów.
Z drugiej strony ustalenie statusu MŚP pozwala na skorzystanie z niektórych udogodnień w sytuacji zawierania transakcji asymetrycznych – gdy po drugiej stronie jako dłużnik znajdzie się duży przedsiębiorca.
O wspominanych obowiązkach i uprawnieniach będziemy szerszej pisać w kolejnych wpisach w ramach cyklu „Płynnie o zatorach płatniczych”. Zachęcamy do śledzenia naszego bloga i lektury!
[1] Rozporządzenie Komisji (UE) nr 651/2014 z dnia 17 czerwca 2014 r. uznające niektóre rodzaje pomocy za zgodne z rynkiem wewnętrznym w zastosowaniu art. 107 i 108 Traktatu