07 paź Akcje i emisja akcji w prostej spółce akcyjnej

W kolejnym artykule z cyklu „Prosto o PSA” przyjrzymy się tematowi akcji oraz emisji akcji w prostej spółce akcyjnej. Można powiedzieć, że wiele regulacji dotyczących tego zagadnienia znamy już z konstrukcji dotyczących spółki akcyjnej. Jest jednak kilka ciekawych niuansów, na które warto zwrócić uwagę i które mogą okazać się atrakcyjne dla akcjonariuszy PSA. Zachęcamy do lektury.

Akcje w prostej spółce akcyjnej

Należy pamiętać, że konstrukcyjnie akcje w prostej spółce akcyjnej to papiery wartościowe, tak samo jak w spółce akcyjnej. Akcja jest więc odzwierciedleniem praw udziałowych i majątkowych akcjonariuszy, w tym głosowania na walnym zgromadzeniu akcjonariuszy czy wypłaty dywidendy.

Spółka tak jak znamy to z regulacji dot. pozostałych spółek kapitałowych może emitować również akcje uprzywilejowane np.:

• co do dywidendy,
• co do prawa głosu,
• udziału w majątku likwidacyjnym spółki.

Dopuszczalne są także inne, niestandardowe uprzywilejowania. W tym zakresie akcjonariusze zakładający spółkę lub decydujący o nowej emisji akcji mają pewną elastyczność, o ile tylko zaproponowane rozwiązania nie będą sprzeczne z istotą spółki.

Akcje założycielskie

Jednym z najciekawszych uprzywilejowań w prostej spółce akcyjnej są tzw. akcje założycielskie. To nowy, nieznany dotąd przepisom prawa handlowego rodzaj akcji, który od 1.07.2021 (tj. od dnia wejścia w życie przepisów o prostej spółce akcyjnej) został wprost dodany do przepisów Kodeksu Spółek Handlowych.

Istota uprzywilejowania przysługującego akcjom założycielskim ma przede wszystkim chronić posiadacza akcji przed rozwodnieniem, a więc zagwarantować posiadaczowi określony minimalny stosunek liczby głosów (procent głosów), niezależny od późniejszych zmian kapitału akcyjnego. Oznacza to, że w przypadku emisji nowych akcji, która mogłaby naruszyć ten stosunek, liczba głosów z akcji założycielskich ulega odpowiedniemu zwiększeniu, a akcjonariusz zachowuje siłe swojego głosu na poziomie z góry ustalonym.

Dematerializacja akcji PSA

W związku z ostatnimi zmianami dotyczącymi dematerializacji akcji, również akcje prostej spółki akcyjnej nie mogą mieć formy papierowego dokumentu. Podlegają one obowiązkowej dematerializacji. Oznacza to obowiązek wpisania akcjonariuszy do rejestru akcjonariuszy oraz prowadzenia takiego rejestru przez spółkę. Co ciekawe, rejestr akcjonariuszy dla prostej spółki akcyjnej może być prowadzony nie tylko przez dom maklerski lub bank prowadzący działalność maklerską, ale także przez notariusza.

Rejestr akcjonariuszy ma istotne znaczenie dla akcjonariusza:

• z punktu widzenia wykonywania praw z akcji i obrotu tymi akcjami – wobec spółki uważa się za akcjonariusza tylko tę osobę, która jest wpisana do rejestru akcjonariuszy. Brak wpisu ogranicza więc akcjonariusza np. w głosowaniu na walnym zgromadzeniu akcjonariuszy prostej spółki akcyjnej,
• z punktu widzenia zbywania akcji – wpis w rejestrze jest konstytutywny. W konsekwencji, mimo, że zbycie akcji może być dokonane w formie dokumentowej np. poprzez e-maila – co do zasady jednak będzie skuteczne dopiero od momentu dokonania odpowiedniego wpisu do rejestru akcjonariuszy.

Emisja akcji – tryb zwykły, warunkowy i na podstawie postanowień umowy spółki

Przepisy przewidują możliwość zarówno:

• standardowej emisji akcji dokonywanej przez walne zgromadzenie akcjonariuszy (w takiej sytuacji emisja akcji wymaga zmiany umowy spółki),
• na podstawie dotychczasowych postanowień umowy spółki przewidujących maksymalną liczbę akcji i termin ich emisji,
• warunkowej emisji akcji np. na potrzeby obligacji zamiennych na akcje lub programów motywacyjnych (więcej o programach motywacyjnych w PSA tutaj).

Emisja akcji na podstawie dotychczasowych przepisów umowy spółki sprowadza się zasadniczo do upoważnienia zarządu do dokonania emisji. Upoważnienie takie może być udzielone jednorazowo na maksymalnie 5 lat i może być powtarzane, a jego zakres nie może przekroczyć 1/4 ogólnej liczby akcji wyemitowanych przez spółkę na dzień udzielenia upoważnienia.

Dotychczasowym akcjonariuszom przysługuje domyślne prawo poboru nowych akcji – mają oni pierwszeństwo objęcia nowych akcji proporcjonalnie do liczby swoich dotychczasowych akcji. Prawo poboru może zostać wyłączone umową spółki lub uchwałą akcjonariuszy, o ile jest to w interesie spółki.

Czy tylko subskrypcja prywatna?

Akcje nowej emisji są obejmowane na podstawie umowy objęcia akcji. W umowie objęcia akcji spółka zobowiązuje się wyemitować akcje na rzecz subskrybenta, a subskrybent zobowiązuje się do wniesienia wkładu. Umowa taka powinna zostać zawarta w formie dokumentowej np. elektronicznie.

Budzącym najwięcej kontrowersji przepisem jest jednak regulacja przewidująca, że zawarcie umowy objęcia akcji następuje w drodze złożenia oferty objęcia akcji przez spółkę i jej przyjęcia przez oznaczonego adresata. Wątpliwość dotyczy użycia sformułowania “oznaczonego adresata” zamiast “subskrybenta”, które sugeruje możliwość zastosowania przy emisji akcji wyłącznie formuły subskrypcji prywatnej.

Na tej bazie powstaje pytanie, czy taka redakcja wyklucza możliwość pozyskiwania przez PSA kapitału przy użyciu subskrypcji otwartej – to jest np. finansowania społecznościowego (tzw. crowdfundingu)?

Możliwe są dwa podejścia. Bardziej literalne wykluczające taką możliwość oraz celowościowe, racjonalniejsze, bo przecież założeniem prostej spółki akcyjnej było dedykowanie jej start-upom nakierowanym m.in. na pozyskiwanie kapitału przez crowdfunding. Niestety interpretacja i praktyczne zastosowanie dopiero się kształtują, z czasem więc dowiemy się jak rynek do tego podejdzie, tj. czy potwierdzi możliwość także oferowania akcji prostej spółki akcyjnej nieoznaczonemu adresatowi (subskrypcji otwartej), a nie tylko subskrypcji prywatnej.

Oferta publiczna

Niezależnie dodatkową regulacją wymagającą, którą należy uwzględnić przy emisji i oferowaniu akcji prostej spółki akcyjnej, są przepisy dotyczące oferty publicznej, tj. zasadniczo tzw. rozporządzenie prospektowe nr 2017/1129 oraz polska ustawa o ofercie publicznej[1].

Należy podkreślić, że brak możliwości dopuszczenia / wprowadzenia akcji prostej spółki akcyjnej do obrotu na GPW lub NewConnect, nie zmienia faktu, że akcja PSA to papier wartościowy, a więc podlega wymienionym regulacjom. W zależności więc od wartości planowanej emisji czy adresata emisji, niezbędne może okazać się sporządzenie prospektu emisyjnego lub innego dokumentu ofertowego. Będzie to wymagać każdorazowo weryfikacji warunków i ewentualnych wyłączeń.

Prosta spółka akcyjna to nowy rodzaj spółki kapitałowej, który w dużej mierze bazuje na rozwiązaniach znanych nam z konstrukcji spółki akcyjnej lub spółki z ograniczoną odpowiedzialnością. W pewnych aspektach wprowadza jednak nowe rozwiązania. Do najciekawszych należy możliwość emitowania akcji założycielskich, zapewniających akcjonariuszom stałą siłę głosów w spółce oraz dopuszczalność prowadzenia rejestru akcjonariuszy obok domów maklerskich i banków, także przez notariuszy.

Także emisja akcji w prostej spółce akcyjnej korzysta bazowo z rozwiązań przewidzianych dla spółki akcyjnej. Regulacja ta nie jest jednak tak obszerna, co w praktyce wywołało kilka pytań dotyczących dopuszczalności organizowania subskrypcji otwartej przy oferowaniu akcji prostej spółki akcyjnej np. na platformach crowdfundingowych. Praktyka dopiero pokaże w którą stronę pójdzie odpowiedź na to pytanie.

[1] ustawa z dnia 29 lipca 2005 r. o ofercie publicznej i warunkach wprowadzania instrumentów finansowych do zorganizowanego systemu obrotu oraz o spółkach publicznych