Wskaźniki w projektach unijnych

Program Operacyjny Inteligentny Rozwój powoli dobiega końca, podobnie jak inne programy z funduszy UE na lata 2014-2020. W związku z tym kontrolowane są projekty, które otrzymały wsparcie unijne. Jeśli organ wykryje nieprawidłowości, może zażądać od beneficjenta korekty finansowej.

Jednym z powodów nałożenia korekty może być nieosiągnięcie wskaźników w projekcie.  Poniżej przybliżamy to zagadnienie.

Wskaźniki produktu a rezultatu

Każdy beneficjent, pisząc wniosek o dofinansowanie, musiał wskazać szereg wskaźników, które zobowiąże się osiągnąć realizując projekt. Ich wykonanie będzie przedmiotem weryfikacji na koniec inwestycji, jak i po jej zakończeniu. Czym są wskaźniki weryfikowane w trakcie kontroli?

  1. Wskaźniki produktu określają bezpośredni, namacalny efekt realizacji projektu, mierzony konkretnymi wielkościami. Jako okres ich osiągnięcia przyjmuje się czas realizacji projektu. Tym samym wartości docelowe muszą być osiągnięte najpóźniej w dniu zakończenia realizacji projektu.
  2. Wskaźniki rezultatu opisują zmiany w sytuacji beneficjenta bądź ostatecznych odbiorców projektu, jakie nastąpiły w wyniku jego zrealizowania. Wartość docelowa wskaźników rezultatu musi być osiągnięta najpóźniej w dniu zakończenia okresu trwałości projektu. Ten z kolei kończy się po 3 latach od dnia zakończenia realizacji projektu w przypadku MŚP[1] lub po 5 latach od zakończenia realizacji projektu w przypadku dużych przedsiębiorców. Dniem zakończenia realizacji projektu jest dzień przelewu ostatnich środków na rachunek beneficjenta lub jako dzień zatwierdzenia wniosku o płatność końcową.

Przykład 1.

Przykładem wskaźnika produktu jest liczba przedsiębiorstw otrzymujących wsparcie. Wartość docelową można zazwyczaj osiągnąć wkrótce po podpisaniu umowy o dofinansowanie. Przykładem wskaźnika rezultatu może być liczba dokonanych zgłoszeń patentowych – najczęściej będzie on mógł być osiągnięty dopiero po zakończeniu projektu.

Kontrole i sprawozdawczość

Jeśli kontrola stwierdzi nieosiągnięcie wartości docelowej któregoś ze wskaźników, możliwe jest nałożenie korekty finansowej, proporcjonalnie do wielkości zaplanowanych wskaźników. W praktyce sprawia to instytucjom spore trudności, bo dla wskaźników nie przygotowano specyficznego taryfikatora. W przypadku, gdy w projekcie jest 20 wskaźników o różnych wartościach docelowych, z których część została osiągnięta, a część nie, ustalenie proporcjonalnej korekty jest bardzo trudne.

W okresie realizacji projektu podstawowym instrumentem do sprawozdawania wskaźników są wnioski o płatność. Po zakończeniu projektu, w okresie trwałości, instytucje odpowiedzialne za dany konkurs wymagają najczęściej corocznego sprawozdania z osiągniętych wskaźników na autorskich formularzach.

Należy również pamiętać o konieczności odpowiedniego udokumentowania osiągniętych wskaźników – będzie to podstawa weryfikacji przez kontrolerów. Sposób dokumentacji zależy od specyfiki wskaźnika.  

Przykład 2.

Odpowiednimi dokumentami dla weryfikacji osiągnięcia wartości docelowych wskaźnika ”liczba dokonanych zgłoszeń patentowych” będą np. dokumenty zgłoszeniowe dla patentów. W przypadku wskaźnika „liczba zakupionych środków trwałych” odpowiednie powinny być np. umowy zakupu czy faktury.

Wskaźniki są w założeniu kluczową metodą monitorowania projektów. Ich wartości osiągane na poziomie poszczególnych projektów są agregowane i finalnie trafiają z całej UE do Komisji Europejskiej. Jest to podstawowa metoda służąca kontrolowaniu realizacji celów zarówno projektów, jak i programów. Warto o tym pamiętać podczas realizacji projektu i zbierać oraz dokumentować dane w tym zakresie.


[1] MŚP oznacza mikro, małe i średnie przedsiębiorstwa.

Autor: Mateusz Składanowski

SENIOR CONSULTANT | OW TAX mateusz.skladanowski@olesinski.com Więcej