30 lis Kapitał akcyjny w Prostej Spółce Akcyjnej

W ramach cyklu artykułów o prostej spółce akcyjnej („PSA”) w poprzednim artykule – wkład w prostej spółce akcyjnej, wspominaliśmy, że nie każdy wkład akcjonariusza zasili kapitał akcyjny prostej spółki akcyjnej.

Czym jest zatem kapitał akcyjny? Czy można zmienić wysokość kapitału akcyjnego oraz w jaki sposób akcjonariusze mogą wypłacić środki z kapitału akcyjnego? Na te pytania odpowiadamy w poniższym artykule, przybliżając koncepcję kapitału akcyjnego w PSA.

Kapitał akcyjny w prostej spółce akcyjnej

Kapitał akcyjny w PSA to nowy rodzaj kapitału podstawowego – nieznany dotychczas spółkom kapitałowym. Nie należy go zatem utożsamiać z kapitałem zakładowym, który nieraz był krytykowany z uwagi na m.in. brak faktycznego zapewnienia bezpieczeństwa i interesów wierzycieli spółki (w sp. z o.o. minimalny kapitał zakładowy wynosi 5.000 złotych, co oznacza, że spółka z o.o. dokonująca wielomilionowych inwestycji może obecnie działać z kapitałem w takiej wysokości, zupełnie nieprzystającym do skali prowadzonej działalności, kapitał zakładowy nie jest bowiem równy majątkowi spółki).  

Wskazać należy, że niezbędne minimum dla założenia spółki i pokrycia kapitału akcyjnego stanowi przysłowiowa „złotówka”.

Kapitał akcyjny składa się z wkładów pieniężnych oraz niepieniężnych wnoszonych przez akcjonariuszy. Są jednak pewne wyjątki: prawo niezbywalne lub świadczenie pracy bądź usług nie zostanie uwzględnione przy obliczeniu kapitału akcyjnego w PSA. W konsekwencji na kapitał akcyjny przeznacza się, obok wkładów pieniężnych, wkłady niepieniężne spełniające generalne kryteria zdolności aportowej wkładów. Akcje w prostej spółce akcyjnej nie stanowią części kapitału akcyjnego, są od niego oderwane[1] (odmiennie niż akcje w S.A). i służą do określenia praw akcjonariusza w spółce.

Ustalenie wysokości kapitału akcyjnego na moment założenia prostej spółki akcyjnej

Wartość rzeczywiście wniesionych wkładów, podlegających zaliczeniu na kapitał akcyjny, stanowi wysokość kapitału akcyjnego. Zarząd prostej spółki akcyjnej określa sumę wartości wkładów wniesionych na kapitał akcyjny.

Do zgłoszenia prostej spółki akcyjnej należy dołączyć:

1. oświadczenie wszystkich członków zarządu o wysokości kapitału akcyjnego, ustalonej na podstawie sumy wartości wniesionych wkładów, które podlegają zaliczeniu na kapitał akcyjny; oraz
2. oświadczenie wszystkich członków zarządu, że wkłady na pokrycie akcji zostały wniesione w części przewidzianej w umowie spółki[2].

O tym, jak założyć i zarejestrować prostą spółkę odsyłamy do wpisu w którym odpowiadamy na 8 najczęściej zadawanych pytań o PSA.

Elastyczność zmiany kapitału akcyjnego

Elastyczność kapitału akcyjnego stanowi kluczową cechę odróżniającą kapitał akcyjny od kapitału zakładowego w sp. z o.o. czy spółkach akcyjnych.

Wskazanie wysokości kapitału akcyjnego prostej spółki akcyjnej wymagane jest przy jej zgłoszeniu. Informacji tej nie ujawnia się jednak w umowie. Oznacza to, że modyfikacja kapitału akcyjnego nie będzie wiązała się z obowiązkiem przeprowadzania znanej dotychczas procedury zmiany umowy spółki[3].

Wypłata środków z kapitału akcyjnego i test wypłacalności

Środki stanowiące kapitał akcyjny mogą być wypłacane akcjonariuszom w kwocie wskazanej w uchwale akcjonariuszy, o ile umowa spółki nie stanowi inaczej (z wyłączeniem wypłaty zysku). Wypłata z kapitału akcyjnego będzie możliwa jednak pod pewnymi warunkami tj.:

1. uprzedniego wpisu zmiany danych w rejestrze – zmiany wysokości kapitału akcyjnego;
2. wypłata nie będzie mogła doprowadzić do utraty przez PSA zdolności do wykonywania zobowiązań pieniężnych w terminie 6 miesięcy od dnia dokonania wypłaty;
3. wypłaty dokonywane z kapitału akcyjnego nie mogą doprowadzić do obniżenia jego kwoty poniżej 1 zł.

Biorąc pod uwagę te warunki, zarząd albo rada dyrektorów PSA zobowiązani są do przeprowadzenia tzw. „testu wypłacalności”, czyli kolejnego nowego rozwiązania wprowadzonego nowelizacją przepisów do Kodeksu spółek handlowych.

Test wypłacalności

Test wypłacalności stanowi swego rodzaju ochronę kapitału oraz wierzycieli prostej spółki akcyjnej i zapewnia finansową płynność spółki. Dokonywany jest przez organ zarządczy (zarząd lub radę dyrektorów). Przybiera formę oświadczenia gwarantującego, że spółka nie zbankrutuje w ciągu najbliższych 6 miesięcy od dokonania wypłaty środków z kapitału akcyjnego.

Granicę dla swobodnych wypłat z kapitału akcyjnego wyznacza pułap 5% sumy zobowiązań prostej spółki akcyjnej wynikających z zatwierdzonego sprawozdania finansowego za ostatni rok obrotowy.

Wypłaty z kapitału akcyjnego nie mogą zatem doprowadzić do wyprowadzenia ze spółki funduszy własnych z pokrzywdzeniem wierzycieli spółki.

Podsumowując:

1. W przypadku kapitału zakładowego wartość wkładów wniesionych przez wspólników odpowiada ilości przysługujących im udziałów (akcji). Natomiast w PSA akcje nie stanowią części kapitału akcyjnego.
2. Minimalna wartość kapitału zakładowego w spółkach kapitałowych wynosi 5.000,00 zł (sp. z o.o.)  100.000 zł (S.A.). Natomiast PSA zapewnia nowe rozwiązanie w postaci kapitału akcyjnego w wysokości minimum 1 zł. 
3. Wysokość kapitału akcyjnego nie jest ujawniania w umowie spółki, a jedynie w rejestrze, co stanowi zasadniczą różnicę w stosunku do sp. z o.o. i S.A gdzie wprost w umowie spółki / statucie wpisuje się wysokość kapitału zakładowego.
4. Zmiana wysokości kapitału akcyjnego nie odbywa się w formie zmiany umowy spółki, dzięki czemu tryb ten jest mniej sformalizowany niż w przypadku kapitału zakładowego. Wysokość kapitału zakładowego jest stała tzn. dopóki nie zostanie zmieniona w umowie spółki poprzez jego podwyższenie lub obniżenie kapitał pozostaje niezmienny (co generuje dodatkowe koszty, min. notarialne).
5. Kapitał zakładowy spółki jest nienaruszalny, natomiast w Prostej Spółce Akcyjnej akcjonariusze posiadają uprawnienie do wypłaty z kapitału akcyjnego.

Model kapitału akcyjnego w prostej spółce akcyjnej pozwala uelastycznić strukturę majątkową spółki w stosunku do stanu obowiązującego w spółce z o.o. i spółce akcyjnej. W przeciwieństwie do kapitału zakładowego, kapitał akcyjny cechuje się zmiennością, przy pewnych założeniach m.in. wypłaty dokonywane z kapitału akcyjnego nie mogą doprowadzić do obniżenia jego kwoty poniżej 1 zł.

---

[1] art. 300² § 3 Ksh;

[2] art. 300¹² § 3 pkt. 2 i 3 Ksh;

[3] art. 300³ § 2 Ksh.