21 lis Wkrótce koniec roku – uwaga na terminy przedawnienia roszczeń
Od nowelizacji Kodeksu Cywilnego z 2018 r., według ogólnej zasady – termin przedawnienia roszczeń wynosi 6 lat. W przypadku roszczeń dotyczących świadczenia okresowego oraz związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej – termin przedawnienia to 3 lata.
Od ogólnej zasady jest wiele wyjątków, w tym takich, które przewidują znacznie krótszy termin przedawnienia roszczeń. Przykładem jest termin przedawnienia roszczeń regresowych sprzedawcy w związku z wadliwością rzeczy sprzedanej, który wynosi jedynie 6 miesięcy. Z kolei roszczenia z umowy przewozu rzeczy przedawniają się z upływem 1 roku od dnia dostarczenia przesyłki lub dnia, kiedy miała być ona dostarczona.
Dla wielu roszczeń wynikających z umów, przepisy KC przewidują również krótszy – dwuletni termin przedawnienia. Są to mi.in roszczenia:
- z tytułu sprzedaży dokonanej w zakresie działalności przedsiębiorstwa sprzedawcy,
- z umowy o dzieło,
- z umowy zlecenia (część roszczeń).
Obliczanie terminu przedawnienia roszczeń
Dla terminów przedawnienia liczących co najmniej 2 lata, upływ terminu przedawnienia wypada z końcem roku kalendarzowego, w którym miałoby miejsce przedawnienie.
Przykładowo, jeśli dane roszczenie sprzedawcy o zapłatę za rzecz sprzedaną w zakresie działalności jego przedsiębiorstwa stało się wymagalne 20 marca 2020 r., to jego dwuletni termin przedawnienia upłynie nie w marcu 2022 r., lecz 31 grudnia tego roku. Od początku 2023 r. takie roszczenie będzie już przedawnione.
Tej zasady nie stosuje się do roszczeń, których termin przedawnienia jest krótszy niż 2 lata. W takim przypadku termin oznaczony w tygodniach, miesiącach lub latach kończy się z upływem dnia, który nazwą lub datą odpowiada początkowemu dniowi terminu.
Przykładowo: jeżeli termin przedawnienia trwa 6 miesięcy i liczony jest od dnia 10 września 2022, zakończy się z upływem 10 marca 2023 r.
Jeśli takiego dnia w ostatnim miesiącu nie ma (np. 31 dzień miesiąca w przypadku listopada)termin upływa w ostatnim dniu tego miesiąca (czyli 30 listopada). Oczywiście obowiązują tu też pozostałe reguły przewidziane prawem – w sytuacji, gdy dzień upływu terminu przypada na dzień ustawowo wolny od pracy lub sobotę, termin upływa w kolejnym dniu, który nie jest ani dniem wolnym od pracy ani sobotą.
Jakie roszczenia przedawnią się z końcem tego roku?
Poniżej wskazujemy przykładowe sytuacje, w których warto dokonać przeglądu swoich roszczeń, ponieważ przedawnią się z końcem 2022 r.:
- roszczenia, dla których termin przedawnienia jest krótszy niż 2 lata i upłynąłby z tym dniem,
- roszczenia przedsiębiorcy (także wykazane w fakturach), wynikające ze sprzedaży towarów lub usług – wymagalne od 2020 roku,
- roszczenia z umowy o dzieło, które zostało oddane w 2020 r.,
- roszczenia o świadczenia okresowe (np. zapłata czynszu czy odsetek) lub inne roszczenia związane z prowadzoną działalnością gospodarczą – wymagalne od 2019 roku.
Jak przerwać termin przedawnienia roszczeń?
W większości przypadków – należy do 31.12.2022 r. złożyć w sądzie pozew lub uzyskać od dłużnika tzw. uznanie roszczenia.
To, do jakiego sądu należy złożyć pozew zależy m.in. od przedmiotu sporu, siedziby lub miejsca zamieszkania stron sporu lub uprzednich ustaleń stron w tym zakresie. Każda sprawa musi być poddana odrębnej weryfikacji, z uwzględnieniem odpowiednich zasad dot. właściwości sądów.
Uznanie roszczenia to wyraźne oświadczenie woli lub też inne jednoznaczne zachowanie dłużnika wobec wierzyciela, z którego wynika, że dłużnik uważa roszczenie za istniejące. Uznanie roszczenia może mieć zarówno formę umowy między dłużnikiem a wierzycielem bądź być jednostronnym działaniem dłużnika. Pomimo dosyć szerokiego zakresu pojęcia uznania roszczenia, dla zabezpieczenia interesu wierzyciela, uznanie roszczenia powinno przybrać co najmniej formę opatrzonego datą pisemnego oświadczenia dłużnika, z wyraźnym wskazaniem istnienia zobowiązania, jego zakresu oraz zobowiązaniem się dłużnika do jego wykonania.
Wszczęcie mediacji i zawezwanie do próby ugodowej a bieg terminu przedawnienia
Z końcem czerwca tego roku zmieniły się przepisy KC w zakresie określenia skutku wszczęcia mediacji oraz zawezwania do próby ugodowej dla biegu terminu przedawnienia.
Przed 30 czerwca 2022 r. wszczęcie mediacji zawsze powodowało przerwanie biegu przedawnienia roszczeń, natomiast wszczęcie postępowania ugodowego miało taki skutek w niektórych przypadkach.
Znowelizowane przepisy przewidują, że co do roszczeń objętych umową o mediacji, przez czas trwania mediacji bieg przedawnienia ulega zawieszaniu. Identyczną zasadę przewidziano względem roszczeń objętych wnioskiem o zawezwanie do próby ugodowej – bieg przedawnienia ulega zawieszaniu przez czas trwania postępowania pojednawczego.
Zasadniczą różnicą pomiędzy przerwaniem a zawieszeniem biegu przedawnienia jest skutek. Po przerwaniu biegu terminu przedawnienia każdorazowo przedawnienie biegnie na nowo, czyli np. uznanie roszczenia przez dłużnika 3 miesiące przed upływem 3-letniego terminu przedawnienia sprawia, że 3-letni termin przedawnienia zaczyna biec na nowo od chwili uznania. Natomiast zawieszenie biegu terminu przedawnienia to jedynie wstrzymanie rozpoczęcia lub biegu takiego terminu. W skrócie oznacza to, że okres przedawnienia przedłuża się o czas trwania przyczyny zawieszenia, a gdy ona ustanie, zaczyna biec dalej od wstrzymanego momentu.
Koniec roku to dobry czas na przegląd przysługujących wierzycielom roszczeń i ostatni moment na podjęcie działań pozwalających na przerwanie lub wstrzymanie biegu zbliżającego się terminu ich przedawnienia.
Jeżeli mają Państwo wątpliwość co do momentu upływu terminu przedawnienia Państwa roszczenia względem dłużnika, rekomendujemy niezwłoczne przeprowadzenie odpowiedniej analizy w tym zakresie. W razie, gdy termin przedawnienia upływa z końcem tego roku – polecamy wszczęcie odpowiedniego postępowania sądowego mającego na celu dochodzenie roszczeń przed upływem terminu ich przedawnienia.
