28 mar Fundacja rodzinna – organy i zakres ich uprawnień
Już od 22 maja bieżącego roku w Polsce mogą zacząć funkcjonować pierwsze fundacje rodzinne. Będą one działać poprzez 3 organy: zarząd, radę nadzorczą oraz zgromadzenie beneficjentów. Podobieństwo do spółki kapitałowej nie jest tu przypadkowe. Co więcej, jest ono widoczne nie tylko w nazewnictwie organów, ale również w zakresie ich uprawnień.
Zarząd – odpowiedzialny za bieżące decyzje
Jest to organ obowiązkowy, który będzie odpowiadał za bieżące funkcjonowanie fundacji rodzinnej. Rolą zarządu jest reprezentowanie podmiotu oraz podejmowanie czynności związanych z zapewnieniem jej płynności finansowej i wypłacalności. Co więcej, to on jest odpowiedzialny za realizację celów określonych w statucie.
Zarząd fundacji rodzinnej powoływany oraz odwoływany jest przez fundatora i może składać się z jednego lub wielu członków. W przypadku śmierci fundatora uprawnienie to przechodzi na radę nadzorczą. Jeśli w podmiocie nie ma takiego organu, wówczas możliwość powoływania i odwoływania członków zarządu przypada zgromadzeniu beneficjentów. Porządek przechodzenia uprawnień zobrazowano na poniższej grafice.
Kadencja członków, zgodnie z ustawową regulacją, wynosi 3 lata. Co jednak ciekawe, okres pełnienia funkcji może zostać zmieniony w statucie fundacji. Członkowie zarządu mogą być wielokrotnie powoływani na kolejne kadencje. Z tytułu wykonywania powierzonych obowiązków mogą również pobierać wynagrodzenie.
Na członkach zarządu spoczywa obowiązek dochowania należytej staranności oraz lojalności względem fundacji. Szczególnie ważny jest w tym kontekście zakaz ujawniania tajemnic podmiotu. Dotyczy to nie tylko czasu, w którym członkowie pełnią swoje funkcje, ale również po opuszczeniu stanowiska.
W przypadku sporów z członkiem zarządu, ale również podczas zawierania umów, fundację będzie reprezentować rada nadzorcza. Jeśli podmiot nie ma rady nadzorczej, wówczas będzie reprezentowany przez pełnomocnika powołanego przez zgromadzenie beneficjentów. Co jednak w sytuacji, gdy jednym z członków zarządu fundacji jest jednocześnie jej beneficjent? Wtedy czynność prawna pomiędzy podmiotem a członkiem zarządu musi mieć formę aktu notarialnego.
Rada nadzorcza jako organ kontrolujący
Powołanie rady nadzorczej nie jest wymogiem, o ile liczba beneficjentów fundacji rodzinnej nie przekracza 25 osób.
Do obowiązków organu należy kontrola oraz nadzór nad działaniami zarządu. Dotyczy to przede wszystkim weryfikacji pod kątem zgodności działań zarządu ze statutem oraz obowiązującym prawem. Co więcej, kompetencje rady nadzorczej mogą być modyfikowane i uzupełniane. W statucie fundacji rodzinnej można dodać np. zapis, że zarząd musi uzyskać zgodę rady na dokonanie określonej czynności.
W związku z rolą kontrolną organu, ta sama osoba nie może być równocześnie w zarządzie i radzie nadzorczej.
Organ może składać się z jednego lub wielu członków. Kwestie związane z pełnieniem funkcji w radzie nadzorczej zostały tu uregulowane w sposób analogiczny, jak w przypadku zarządu. Różnicą jest długość kadencji, która zgodnie z ustawą wynosi 5 lat. Tutaj również istnieje jednak możliwość wskazania innego okresu – właściwy zapis należy wówczas wnieść do statutu fundacji.
Zadania zgromadzenia beneficjentów
O ustanowieniu i składzie organu decyduje fundator. Inaczej niż w przypadku sp. z o. o., gdzie w zgromadzeniu wspólników uczestniczyć mają prawo wszyscy wspólnicy spółki, zgromadzenie beneficjentów fundacji rodzinnej składać będzie się wyłącznie z członków, którym to prawo przyznano w statucie.
Zgromadzenie działać będzie w przypadku wystąpienia konkretnych okoliczności wymagających podjęcia decyzji przez beneficjentów fundacji. Nadrzędnym obowiązkiem organu jest podejmowanie uchwał, w określonych sprawach, które mają zagwarantować ciągłość działalności fundacji.
Podobnie jak w przypadku rady nadzorczej, tak i tutaj katalog uprawnień organu nie jest zamknięty i może być rozszerzany poprzez statut.
Kilka słów o głosowaniu organów
Zasadniczo, każdy członek organu ma jeden głos na zgromadzeniu/ posiedzeniu danego organu, co jednak istotne, istnieje możliwość uprzywilejowania w zakresie prawa głosu, poprzez wprowadzenie odpowiedniego zapisu w statucie fundacji. Przykładem takiego uprzywilejowania może być pomnożenie ilości głosów konkretnej osoby – na wzór rozwiązania przewidzianego dla spółek kapitałowych.
Głosowania organów muszą odbywać się w sposób jawny, choć ustawa przewiduje tu kilka wyjątków. Tajne głosowanie można przeprowadzić, jeśli:
- przedmiotem uchwał są sprawy personalne lub osobiste,
- zażądał tego jeden z członków organu uczestniczącego w głosowaniu.
Ustawa jasno definiuje organy fundacji rodzinnej, jednak jak nietrudno zauważyć, przepisy zostawiają tutaj duże pole dla zmian. Na kształtowanie ostatecznego zakresu funkcji i zasad działalności poszczególnych organów wpływ ma fundator i przyjęta przez niego treści statutu.
Jeśli zastanawiają się Państwo nad rozpoczęciem działalności w formie fundacji rodzinnej, to zachęcamy do kontaktu z naszymi ekspertami. Dogłębnie przeanalizujemy sytuację i dopasujemy rozwiązanie najbardziej pasujące do potrzeb i planów.
