26 lis Zmiany w L4 od 2025 roku – o czym powinien wiedzieć każdy pracodawca?

Nowe przepisy dotyczące zwolnień lekarskich i zasiłku chorobowego mogą zacząć obowiązywać już niedługo – projekt jest na etapie opiniowania. Zmiany w L4 mają na celu doprecyzowanie obowiązujących dotychczas przepisów ustawy o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa.

Cztery zmiany w L4

Nowe przepisy mają wprowadzić wiele zmian, a część z nich wydaje się rewolucyjna zarówno dla pracodawców, jak i pracowników. Oto 4 kluczowe wraz z krótką charakterystyką.

Nowa definicja „pracy zarobkowej”

Nieustanne wątpliwości co do okoliczności, w których ubezpieczony traci prawo do zasiłku, przyczyniły się do nowelizacji przepisów[1]. Obecnie wskazują one, że ubezpieczony utraci prawo do zasiłku chorobowego za cały okres orzeczonej niezdolności do pracy, jeśli w tym czasie będzie wykonywać pracę zarobkową lub będzie wykorzystywać ten czas wbrew jego celowi (czyli nie dla poratowania zdrowia).

Niestety na chwilę obecną brakuje precyzyjnej, jednoznacznej i niebudzącej wątpliwości definicji „pracy zarobkowej”. Sądy pracy często rozpoznają sprawy dotyczące zakwestionowania prawa do zasiłku przez ZUS, czego przyczyną było właśnie wykonywanie pracy zarobkowej. 

Zmiany w L4 przewidują wprowadzenie 3 przesłanek utraty prawa do zasiłku chorobowego. Chodzi o:

1. wykonywanie pracy zarobkowej;
2. podejmowanie aktywności niezgodnej z celem zwolnienia;
3. przebywanie w innym miejscu, niż wskazane w zwolnieniu lekarskim jako adres pobytu podczas choroby (chyba że ubezpieczony udokumentuje, że nieobecność była uzasadniona względami zdrowotnymi lub koniecznością podjęcia czynności incydentalnych, których wymagały istotne okoliczności).

Jedną z najbardziej wyczekiwanych zmian jest zdefiniowanie „pracy zarobkowej”. W myśl nowych przepisów, pracą zarobkową będzie każda czynność mająca charakter zarobkowy, niezależnie od stosunku prawnego będącego podstawą jej wykonania.

Natomiast nie będą nią czynności incydentalne, których podjęcia w okresie zwolnienia od pracy wymagają istotne okoliczności.

Zmiany w aktywności niezgodnej z celem zwolnienia

Rewolucyjność zmian w L4 przejawia się między innymi w tym, że gdy w czasie zwolnienia lekarz orzeka, że chory „może chodzić”, to wówczas dopuszczalne mają być czynności, które nie pogorszą stanu zdrowia chorego. Jednocześnie dopuszczone będą czynności „życiowo potrzebne”, np. wyjście do sklepu, na pocztę, wykupienie leków w aptece, wyprowadzenie psa na spacer czy odwiedzenie grobów bliskich na cmentarzu.

Warto jednak podkreślić, że nowe przepisy nie wymieniają konkretnie tych wszystkich czynności, których wykonywanie jest dopuszczalne na zwolnieniu lekarskim. Wręcz przeciwnie – przepisy wskazywać będą, co jest zakazane. Chodzi o kwestie przedstawione na grafice.

Fragment dotyczący czynności dnia codziennego i czynności incydentalnych pozwala przewidywać, że wcześniej wspominane wyjście do sklepu lub apteki nie będą oznaczały utraty prawa do zasiłku chorobowego.

Możliwość utraty prawa do zasiłku chorobowego w przypadku przebywania w innym miejscu, niż wskazane w L4

Kolejną ważną zmianą jest wprowadzenie możliwości utraty prawa do zasiłku chorobowego w przypadku przebywania w innym miejscu, niż wskazano dla potrzeb zwolnienia. Wyjątkiem będzie zmiana miejsca przebywania uzasadniona względami zdrowotnymi lub koniecznością podjęcia wcześniej wspomnianych czynności incydentalnych – pod warunkiem, że ich podjęcie w okresie zwolnienia lekarskiego wymagają istotne okoliczności. Pracownik będzie musiał to właściwie udokumentować.

W konsekwencji nie każda nieobecność pod adresem wskazanym dla celów zwolnienia będzie automatycznie oznaczała utratę prawa do zasiłku. Nie będzie tego dotyczyć chociażby wyjazd do lekarza na zaleconą rehabilitację, wizyta w aptece, czy też niezbędne zakupy spożywcze.

Zmiany w L4 dodatkowo przewidują, że miejscem wskazanym dla zwolnienia lekarskiego będzie mógł być adres poza Polską, o ile będzie znajdował się w kraju, w którym ZUS ma możliwość zlecenia kontroli prawidłowości wykorzystywania zwolnienia (w szczególności dotyczy to krajów UE). Daje to korzystającym z L4 niewątpliwie większą elastyczność.

Praca na L4 bez utraty prawa do zasiłku chorobowego w przypadku zatrudnienia u dwóch pracodawców

Następną zmianą jest umożliwienie (w niektórych sytuacjach) wykonywania przez ubezpieczonego pracy w jednym miejscu, w czasie przebywania na zwolnieniu lekarskim w drugim miejscu zatrudnienia, bez utraty prawa do zasiłku chorobowego (np. gdy ubezpieczony jest zatrudniony u dwóch płatników). Będzie to możliwe, gdy wystawiający zwolnienie lekarskie uzna, że chory może wykonywać pracę z innego tytułu, z uwagi na jej rodzaj.

W praktyce często dochodzi do sytuacji, gdzie dana osoba jest zatrudniona w dwóch placówkach, w których wykonuje różnego rodzaju czynności. Przykład poniżej.

Na gruncie zmian w L4, w takiej sytuacji świadczenie pracy u innego pracodawcy nie spowoduje utraty prawa do zasiłku chorobowego, w ramach którego pracownik przebywa na zwolnieniu. Wówczas z jednego tytułu pracownik będzie pobierał zasiłek chorobowy, a z drugiego wynagrodzenie za pracę.

Co oznaczają zmiany w L4 dla pracowników i pracodawców?

Znowelizowane zasady mają wprowadzić większą elastyczność i przejrzystość. Pracownicy zyskają większą swobodę, a pracodawcy bardziej przejrzyste wytyczne co do prawidłowego wykorzystywania L4. Pozwoli to uniknąć wielu nieporozumień.

Opisane zmiany w L4 mają obowiązywać planowo już od stycznia 2025 roku. Projekt jest aktualnie na etapie opiniowania. O zmianach etapu legislacyjnego będziemy informować na bieżąco. A jeśli mają Państwo pytania do tego tematu, zachęcamy do kontaktu.

---

[1] Art. 17 ustawy z 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa.