12 mar Odpowiedzialność podmiotów zbiorowych a ochrona sygnalistów
Projekt Ustawy o odpowiedzialności podmiotów zbiorowych (dalej: Ustawa) zakłada objęcie ochroną prawną sygnalistów, czyli osób, które zgłoszą nieprawidłowości związane z szeroko rozumianą działalnością przedsiębiorcy oraz wprowadza istotny obowiązek przeprowadzenia postępowania wyjaśniającego w tym zakresie.
O ile w innych krajach Europy Zachodniej czy np. w Stanach Zjednoczonych Ameryki takie rozwiązania są stosowane od wielu lat, o tyle w Polsce w wielu firmach nie są one standardem. W praktyce przedsiębiorcy będą zobowiązani dostosować wewnętrzne regulacje do wymogów Ustawy lub w przypadku, gdy nie posiadają takich rozwiązań, wprowadzić całkiem nowe praktyki w zakresie zarządzania uzyskanymi w ten sposób informacjami.
Kim jest sygnalista?
Zgodnie z projektem Ustawy, sygnalistą może być zarówno pracownik podmiotu zbiorowego, członek organu, jak i osoba działająca w jego imieniu lub interesie na podstawie czynności prawnej. Ustawodawca dodatkowo wskazuje, co należy uznać na nieprawidłowości podlegające zgłoszeniu – są to informacje świadczące o:
- podejrzeniu przygotowania, usiłowania lub popełnienia czynu zabronionego,
- niedopełnieniu obowiązków lub nadużyciu uprawnień przez organy podmiotu zbiorowego, członka organu lub osobę uprawnioną do reprezentowania podmiotu, dopuszczoną do działania przez organ, pracownika czy nawet podwykonawcę lub pracownika kontrahenta,
- niezachowaniu należytej staranności wymaganej w danych okolicznościach w działaniach organów podmiotu zbiorowego czy osób działających w jego imieniu lub na jego rzecz,
- nieprawidłowościach w organizacji działalności podmiotu zbiorowego, które mogłyby prowadzić do popełnienia czynu zabronionego.
Postępowanie wyjaśniające
Po otrzymaniu informacji o nieprawidłowościach organy podmiotu zbiorowego odpowiedzialne za nadzór, mają obowiązek przeprowadzić tzw. postępowanie wyjaśniające, czyli zweryfikować prawdziwość zgłoszonych informacji oraz wyjaśnić w tym zakresie istotne okoliczności sprawy.
Podjęcie takich czynności jest szczególnie istotne mając na uwadze fakt, że o ile brak stworzenia w przedsiębiorstwie szeroko rozumianych rozwiązań compliance wymaganych Ustawą zagrożone jest karą pieniężną od 30.000 złotych do 30.000.000 złotych, o tyle nieprzeprowadzenie postępowania wyjaśniającego lub nie usunięcie stwierdzonych nieprawidłowości skutkować może karą pieniężną do górnej granicy przewidzianej w Ustawie zwiększoną dwukrotnie, tj. do wysokości aż 60.000.000 złotych.
Dodatkowo, jeżeli zgłoszenie nieprawidłowości skutkowało naruszeniem praw pracowniczych sygnalisty, sąd może orzec o jego przywróceniu do pracy lub wypłacie odszkodowania, jeżeli zgłoszone przez niego informacje były zasadne i mogły doprowadzić do zapobiegnięcia czynowi zabronionemu lub jego szybszemu wykryciu.
Jaka jest rola sygnalisty?
Uważne analizowane zgłaszanych informacji przez sygnalistów niewątpliwie jest szczególnie istotne z punktu widzenia spełnienia wymogów Ustawy, ale również z perspektywy interesów samego przedsiębiorcy, w tym jego kadry zarządzającej.
Należy mieć przede wszystkim na uwadze fakt, że większość przestępstw gospodarczych popełnionych w strukturze przedsiębiorstwa udaje się wykryć właśnie dzięki whistleblowingowi. Dlatego tak ważne jest stworzenie skutecznych procedur zgłaszania nieprawidłowości oraz odpowiednie zarządzanie uzyskanymi w ten sposób informacjami.
Szerzej o istocie działania sygnalistów i znaczeniu whistleblowingu w działalności przedsiębiorstw pisaliśmy już na naszym blogu – artykuł dostępny jest tutaj.
